Page 13 - ÇALGI EĞİTİMİ GİTAR 11

1.1. Müzikte Cümle Olgusu ve Cümleleme
I

Hazırlık Çalışması
1. Kullandığınız konuşma cümlesinin tanımını yaparak anlatımdaki işlevini açıklayınız.
2. Müzikte cümlenin ne anlama gelebileceği konusunda fikirlerinizi sınıf arkadaşlarınızla
paylaşınız.
3. Çalgısal müzik örneklerini dinlerken cümlelere dikkat ediniz.

Müzikal bir cümleyi tanımlayabilmek için konuşma cümlesinden yola çıkmak, konuyu
derinlemesine anlamak bakımından doğru bir yoldur. Müzik ve konuşma cümlelerinin or-
tak noktası, ikisinin de temelinin sese dayanmasıdır. Cümle, yargı bildiren sözcük ya da
kuralsız bir şekilde birden çok sözcüğün bir araya gelmesiyle de oluşabilir. Yazılı ve sözlü
anlatımda sesler heceleri, heceler kelimeleri, kelimeler de anlamlı cümleleri oluşturur. Mü-
zik dilinde de harflerin dizilere, hecelerin aralıklara, sözcüklerin melodik desenlere ya da
akorlara, cümlelerin, paragrafların daha uzun müziksel yapılara denk düştüğü söylenebilir.
O hâlde müzikal cümle, bir müzik eserinin kendi içindeki melodik, armonik ve ritmik ha-
reketiyle bütünlüğü olan ve müzikal anlam taşıyan en küçük parçası olarak tanımlanabilir.

Bir Gitar Eserini Çalışırken Müzikal Cümleleri Nasıl Tanıyabiliriz?
Müzikal cümleyi tanımanın en kolay yolu, seslendirilecek eserin doğrudan dilsel bir
ifade olduğunu varsaymaktır. Her notanın bir ses olduğu düşünülürse ve seslerin birleşi-
minden hece ve kelimeler oluşuyorsa, notaların birleşmesiyle de figürler oluşur. Figürler
ise birleşerek motifleri oluştururlar. Motifi dildeki sözcüklere benzetebiliriz. Motifler de tıp-
kı sözcükler gibi bir araya gelerek müzikal cümleleri oluştururlar. Cümleler çoğu kez bir-
birini tamamlayan iki motiften oluşur ancak bu bir kural değildir. Motif, müziğin gelişmeye
elverişli en küçük fikri, en küçük form ögesi ve eseri oluşturan en önemli yapı taşıdır.

SESLENDİRMEDE CÜMLELEME
Dikkat: Motif, harekete elverişli ve hareket eden anlamındaki Latince “motivus” sözcüğünden
gelmektedir. Motif, kendine özgü melodik, ritmik ve çok sesli ise armonik özelliğe sahiptir.
Genellikle iki ölçü devam eden motifin, çoğunlukla ikinci ölçüsünün başında bir vurgusu
vardır.

Müzikal cümleler parçanın ana tonu olan I. derecede (tonik) karar veriyorsa buna “tam
kararlı” (TK), eğer V. derece ve diğer derecelerde karar veriyorsa “yarım kararlı” (YK) cümle
denir.

Uyarı: Eser çözümü sırasında seslendirme yaparken cümlelerin duyuluşuna dikkat ediniz.
Yarım kararlı cümleler bir soru cümlesi, tam kararlı cümleler de cevap cümlesi etkisi yara-
tır. Seslendirmede bu soru-cevap etkilerine göre müzikal ifadenizi kurgulamanız sizin iyi
bir yorumcu olma yolunda ilerlemenizi sağlar.

Bir Gitar Parçasında Cümleleri Belirleme
İyi bir gitar yorumcusu olabilmek için sadece teknik becerileri mükemmel uygulamak
değil, bu tekniklerin eserin müzikal olarak seslendirilmesine etkilerini de önemsemeniz
gerekmektedir. Bu konu 10. Sınıf Gitar Dersi kitabının ilk ünitesi olan “Gitarda Teknik ve
Müzikalite” konusunda ayrıntılı olarak işlenmişti. Bir eserin müzikal olarak doğru seslen-
dirilmesi için derinlemesine analiz yapıp müzik cümlelerini ortaya çıkarmanız ve bunları
renkli kalemlerle nota üzerinde görsel hâle getirmeniz işinizi oldukça kolaylaştıracaktır.
Her eser mutlaka teknik ve müzikal açıdan incelenmelidir.

12