Page 11 - HALK DANSLARI VE MÜZİKLERİI |
P. 11
KİTABIN TANITIMI
����N�TE
TEMEL��AVRAMLAR
VE
TANIMLAR
�N�TE���N�LARI
��TEMEL��AVRAMLAR�VE�TANIMLAR
�������l�l��
� ������al���Da�������al��Da��la�ı��a��amla�ı
������al��Da��la�ı�ı���ı�ı�a��ı�ılma�ı����
� ���������l��l����Dağılımı
� ������������al��Da��la�ı�ı���ı�ı�a��ı�ılma�ı
� ������������al��Da��la�ı�ı����l��l���������
� � Dağılımı
���N�TE��AVRAMLAR
��l�l�����al���Da�����al���a��la�ı������������������ım�
��
Ünitenin adını belirtir.
Ünite Tanıtım Karekodu Ünitenin numarasını belirtir.
Ünite Karekodu
2.�HALAY�VE�HORON�OYUNLARI
BİLGİ�KUTUCUĞU
Hazırlık�Soruları
Kaşık�oyunlarının�Orta�Asya'da�Hakanlar�huzurunda�oynanan�ve�"Hakan�Oyunu"�adı�verilen�
bir�versiyonu�bulunur.�Bu�oyunda�oyuncuların�iki�tabak�ve�iki�kaşık�kullandığı�bilinmektedir.�Kaşık� 1.� Halay�hakkında�neler�biliyorsunuz?
oyunları�kültürü�günümüzde�Türkistan�ve�Kuzey�Afganistan'da�Uygur�kökenli�Türk�toplulukları� 2.� Van�ve�Gaziantep�yöresi�halk�oyunları�ile�ilgili�neler�
arasında�da�yaşamaktadır.�Ayrıca�Girit�adasında�da�bu�oyunlar�oynanmakta�ve�ritim�aracı�olarak� � biliyorsunuz?
Türkçe�"kaşık"�sözcüğü�kullanılmaktadır.
2.1.�Halay�Türünden�Oyunların�Özellikleri
3.2.2.�Kaşık�Oyunlarının�Oynanış�Özellikleri
Kaşık�oyunları�mizahi�öğeler�içeren�aşk�ve�sevgi� 2.1.1.�Halaylar
temalarını�işleyen�oyunlardır.�Kaşık�oyunlarında�oyun- Halay,� ülkemizin� özel-
cular�birbirine�tutunmadan�serbestçe�oynarlar.�Oyun- likle� Doğu� Anadolu� ve� İç�
cuların�ellerinde�genellikle�ikişer�adet�kaşık�bulunur.� Anadolu�bölgelerinde�davul�
Kaşıkların�elde�farklı�duruşları�olabilir�ancak�genellik- ve�zurna�eşliğinde�toplu,�sı-
le�sapları�yukarı�gelecek�şekilde�avuç�içinde�tutulur�ve� ralı�ve�bağlı�şekilde�oynanan�
sırtları�birbirine�vuracak�şekilde�konumlandırılır.�Ka- bir� halk� oyunudur.� "Alay"�
şıkların�biri�baş�parmakla�sabit�tutulurken�diğer�kaşık� sözcüğünden�türeyen�halay,�
yüzük�ve�orta�parmak�arasına�geçirilerek�dört�parmakla� bölgelere�göre�“haley,�aley,�
kaşığın�çukur�kısmına�bastırılır�ve�sabit�kaşığa�vurulur.� ���������� haliy”�gibi�değişik�isimlerle�
Kaşıkların�çalınışı�bir�ahenk�oluşturur�ve�oyuna�canlı- Halay�Örneği anılmaktadır.�Bu�halk�oyunu�türünün�çok�eski�zamanlarda�da�var�
lık�katar�(Görsel�3.14).�Bazı�yörelerde�kaşıklara�püskül� olduğu�bilinmektedir.�Halay�türüne�benzer�oyunlar,�birçok�kültürde�
takılıp�boyama�yapılır.� törensel�dans�olarak�karşımıza�çıkmaktadır�(Görsel�2.1).�
Kaşık�oyunları�genellikle�türkülü�oyunlar�sınıfına� Halayların�içinde�“ağırlama,�yürütme,�yeldirme�ve�hoplatma”�
girer�ve�2/4,�4/4�zamanlı�usullerde�icra�edilir.�Bu�oyun- ����������� gibi�bölümler�bulunur.�Halaylar�bölgelere�göre�değişiklik�göstermek-
lar�hareketli,�canlı�ve�ritimle�ezginin�birleştiği�ahenkli�oyunlardır.� Kaşık�Oyunu DÜŞÜNELİM le�birlikte�genellikle�davul�ve�zurna�eşliğinde�oynanır.��Bazı�yöreler-
Bazı�oyunlarda�8/8,�9/16,�9/8�gibi�karma�zaman�ölçüleri�de�kullanılır.� TARTIŞALIM de�def�eşliğinde�türkü�söyleyerek�de�halay�çekilir.�Halaylar�düğün,�
Kaşık�oyunlarına�kabak�kemane,�sipsi,�tırnak�kemençe,�dört�telli�ke- nişan,�kına�gecesi,�bayramlar�ve�askere�uğurlama�gibi�toplu�halde�
mençe,�bağlama,�cura,�ud,�cümbüş,�klarnet,�keman,�kanun,�koltuk� 1.�Bildiğiniz�halay�oyunu�mü- yapılan�çeşitli�törenlerde�oynanır.�
davulu,�darbuka,�zilli�maşa,�tandır�kaşık�gibi�çalgılar�eşlik�eder.�Öl- ziklerinden�örnekler�veriniz. Halay,�Anadolu’nun�ortalarından�başlayarak�Karadeniz�ve�Ak-
çüsüz�olarak�söylenen�türkü�bölümlerinde�serbest�hareket�yapılırken,� 2.�Yaşadığınız� bölgede� hangi� deniz�Bölgelerinin�küçük�bir�kısmını�içine�alır;�Doğu�ve�Güneydoğu�
nakarat�bölümlerinde�ortak�hareketlere�geçilir.� etkinliklerde� halay� oyunları� Anadolu�Bölgelerinin�ise�büyük�bir�kısmını�içine�alır�ve�neredeyse�
Kaşık�oyunları�bireysel�oyunlardır.�Dolayısıyla�oyuncular�el� DÜŞÜNELİM oynanmaktadır?�Örnekler�ve- tamamında�oynanır.�Ankara’nın�doğusundan�başlayarak,�Çorum,�
ele�tutuşmazlar.�Oyunlar�genellikle�daire�biçiminde�veya�karşılıklı� TARTIŞALIM riniz. Yozgat,�Sivas,�Tokat,�Amasya,�Erzincan,�Elâzığ,�Malatya,�Kahraman-
olarak�oynanır.�Kollar�genellikle�omuz�hizasına�kadar�kaldırılır�ve� Konya�ve�Çankırı�kaşık�oyun- maraş,�Kayseri,�Kırşehir,�Nevşehir,�Niğde,�Adana,�Hatay,�Gaziantep,�
Şanlıurfa,�Diyarbakır,�Muş,�Bitlis,�Bingöl,�Siirt,�Hakkâri,�Van,�Mardin,�
sekerken�yarım�daire�şeklinde�hareket�e�irilir.�Oyuncu�sayısında�bir� larını� ulaşabildiğiniz� dijital�
sınırlama�yoktur�ve�genellikle�karşılıklı�çiftler�halinde�oynanır.�Oyun� ortamlardan� izleyerek� oyu- Adıyaman,�Ağrı,�Tunceli�ve�dolaylarında�yaygındır.�
ritmine�göre�kaşık�çalarak�oynamak�büyük�bir�beceri�gerektirir.�Oyu- nun��gür� ve� kıyafetlerini� Anadolu’da�yaygın�olarak�oynanan�ve�geçmişten�günümüze�her�
nun�en�belirgin�özelliği�oynayanların�beceri�ve�yeteneklerine�dayalı� inceleyiniz.� Daha� sonra� bu� zaman�canlılığını�korumuş�olan�halaylar;�günümüzde�özellikle�dev-
bir�oyun�olmasıdır.�Herkesin�kendine�özgü��gürleri�vardır.�Oyun� oyunların��gür�ve�moti�erini� let�konservatuvarı�halk�oyunu�bölümleri,�devlet�kanalları,�kültür�ve�
yavaş�bir�tempoda�başlar�ve�zamanla�hızlanır.�Sazlar�ve�kaşıklar�çal- karşılaştırarak�düşüncelerini- turizm�bakanlığı�bünyesinde�bulunan�dans�toplulukları,�hemşehri�
maya�başladığında�oyuncular�müziğe�uyumlu�olarak�topuklarını�vu- zi�arkadaşlarınızla�tartışınız. dernekleri�olmak�üzere�çeşitli�kurum�ve�kuruluşların�desteği�ile�sah-
rurlar,�küçük�adımlarla�yürürler�ve�yan�hareketlerle�oyuna�başlarlar.� ne�performansı�olarak�da�icra�edilmektedir.�
Oyunlar�kıvrak,�hareketli�ve�canlıdır.�Sekmeler,�çökmeler,�dönüşler�
ve�kol�ve�bacak�hareketleri�oyun��gürlerini�oluşturur.�
�� ��
Kazanım ile ilgili bilgileri Öğrencinin konu ile ilgili farklı
gösterir. kaynakları araştırıp tartışmasını Ünite başlarken hazırlık sorularıyla
amaçlayan bölümdür konuya ilgi çekilir.
10