Page 12 - HALK DANSLARI VE MÜZİKLERİI |
P. 12

Halay�Faslı:�Aynı�makam�dizisinde�bulunan�halay�ezgilerinin�birbi-  ARAŞTIRALIM  Horonun�en�karakteristik�özellikleri�Trabzon�ilinde�görülür.�
                               rine�eklenerek�peş�peşe�çalınmasından�veya�söylenmesinden�oluşur.  TARTIŞALIM  Özellikle�de�Akçaabat,�Maçka,�Tonya�ve�Ağarsar'da�görülmektedir.�
                               Titretme:�Halay�oyununda�biraz�öne�eğilerek�omuzların�ve�göğsün�  Buralarda�horon�çok�canlı�hareket�ve�çok�detaylı�tavırlarda�oynanır.�
                               sallanması�veya�titretilmesidir.  Hemşin� yayla�kültürünü,�tu-  Diz,�bel,�omuz�ve�kol�hareketleri�ön�plandadır.�Artvin'de�horon�sert�
                               Halay�Tepme:�Hora�biçiminde�ayakların�yere�vurulmasıdır.  lumun� yapısal� özelliklerini,�  ve�düz��gürlerle,�Rize'de�ise�ağır�ve�yumuşak�hareketlerle�oynamak-
                                                                tulum� ve� benzeri� çalgıların�  tadır.�Giresun�ve�çevresinde�Rize'ye�oranla�daha�hareketli,�Trabzon'a�
                                                                farklı� yayla� kültürlerindeki�  göre�ise�biraz�daha�yavaş�şekilde�oynanmaktadır.�Ordu�ve�Samsun'da�
                                                                yerlerini� araştırınız.� Tulum�  fazla�yaygın�olmamakla�birlikte�oyun�şekilleri�Giresun'da�oynanan�
                                                                çalgısı� ile� yayla� kültürü� ara-  horona�yakındır.�Gümüşhane�ve�Bayburt�illerinde�oynanan�horon,�
                                                                sında� nasıl� bir� ilişki� vardır?�  Karadeniz'den�Doğu�Anadolu’ya�bir�geçiş�bölgesi�özelliği�taşıması�
                       OKUMA�METNİ                              Tartışınız.  nedeniyle�bar�ve�halay�karışımı�bir�tavırda�oynanmaktadır.�
                                                                            Horon�oynanan�bazı�yerlerde�bulunan�fora;�türkü�atmak,�atış-
                      Çayda�Çıra                                          mak�için�önemli�bir�araçtır.�Horon�içerisinde�sözlü�bir�bölüm�olan�
                      Çayda�Çıra�oyunu,�çeşitli�efsanelerle�çevrili�bir�halk�oyunudur.�Bunlardan�biri,�Fırat�Nehri'nin�  fora,�horonu�yöneten�kişinin�komutu�ile�icra�edilmektedir.�Horonu�
                     coşkun�sularının�aktığı�bir�yerde�geçer.�Efsaneye�göre�nehrin�iki�yakasına�yerleşen�iki�Oğuz�boyundan�  yöneten�kişi�“fora”�dediği�zaman�tulumcu,�fora�havasını�çalmaya�
                     iki�genç,�birbirlerini�delice�sever.�Kız,�geceleri�nehrin�kıyısında�ateş�yakarak�nehre�ışık�tutar�ve�oğlana�  başlar.�Horonun�bu�bölümlerinde�hem�yorgunluk�alınır�hem�türkü�
                     yol�gösterir.�Nehre�yansıyan�ışığı�yüzerek�takip�eden�genç,�girdaba�kapılmadan�karşı�kıyıya�çıkar.�An-  söylenilir�hem�de�dinlenilir.�
                     cak�bir�gece�kızın�babası,�kızının�yaktığı�ateşi�söndürür.�Zi    ri�karanlıkta�suyun�ortasında�kalan�genç,�
                     yolunu�bulamaz�ve�girdaba�kapılarak�boğu-
                     lur.�Kız,�oğlanın�kıyıya�çıkmadığını�görünce�
                     kendini�suya�atar.�Nehrin�her�iki�yakasında-
                     ki�köylüler,�kaybolan�gençleri�aramak�için�  OKUMA�METNİ
                     meşaleler�yakar�ancak�bir�türlü�gençleri�bu-
                     lamazlar.�Bu�hazin�olayın�sonucunda�Çayda�  Artvin,�Doğu�Karadeniz�Bölgesinin�en�doğusunda,�Gürcistan�sınırında�yer�alan�bir�ilimizdir.�
                     Çıra�oyununun�doğduğu�söylenir.           Coğra��ve�kültürel�özellikleri�bakımından�önemli�bir�il�olan�Artvin,�birçok�medeniyete�ev�sahipli-
                                                               ği�yapmıştır.�Denizin�dağlarla,�yamaçlarla�kucaklaştığı,�yeşilin�mavinin�içinde�kaybolduğu�Çoruh�
                      Başka�bir�efsaneye�göre�ise,�Uluova'yı�  Nehri’nin�coşkusu�ve�hareketliliği,�bölgenin�karakteristik�özelliklerine�yansır.�Artvin'in�nüfusunu�
                     ortadan�ayıran�Haringit�Çayı'nın�kıyısında�  Gürcüler,�Kıpçak�Türkleri,�Ahıska�Türkleri,�Lazlar�ve�Hemşinliler�oluşturur.�Bölgenin�folklorunun�
                     kurulu�bir�köyde�düğün�vardır.�Bu�köyün�  oluşumunda�ve�şekillenmesinde�bu�etnik�grupların�büyük�rolü�vardır.�Artvin�oyun�ve�müziklerinde�
                     ileri�gelenlerinden�birinin�oğlu�evlenmek-  Trabzon,�Rize,�Ardahan,�Kars,�Erzurum,�Bayburt,�Gümüşhane,�Azerbaycan�ve�Gürcistan�yörelerinin�
                     tedir.� Günlerce� eğlenilen� düğünün� artık�  esintileri�gözlemlenir.
                     son�gecesidir.�Eğlence,�olanca�coşkusu�ve�
                                                                 Kuzeydoğu�Anadolu�ve�Doğu�Karadeniz'in�kesişme�noktasında�yer�alan�Artvin,�bar�ve�horon�
                     güzelliği�ile�devam�etmektedir.�Aniden�ay�  ����������  oyunlarının�oynandığı�bir�bölgedir.�Bar�ve�horon�oyunlarının�yanı�sıra�farklı�etnik�gruplara�ait�oyun-
                     tutulur.�Bu�olay�pek�hayırlı�bulunmaz�ve�  Çayda�Çıra�Oyunu
                     davetliler�tedirgin�olur.�Düğünün�neşesi�kaçar.�Damadın�annesi�Pembe�Hatun,�bu�duruma�çok�üzü-  lar�da�görülmektedir.�Artvin�barları�en�az�beş�oyuncunun�düz,�dizi,�çember�veya�hilal�şeklinde�sırala-
                     lür�ve�köyde�ne�kadar�mum�varsa�toplatır,�tabaklara�dizer�ve�orada�bulunanların�ellerine�tutuşturur.�  narak�oynadıkları�oyunlardır.�Artvin�yöresi�horon�oyunları�ise�Doğu�Karadeniz�yöresinde�oynanan�
                     Kendisi�de�başa�geçerek�mumların�ışığında�oynamaya�başlar.�Çalgıcılar�hemen�bu�oyuna�uygun�bir�  horonlarla�-küçük�farklar�haricinde-�aynı�özellikleri�taşır.�Artvin�yöresi�oyunları�kadın-erkek�karma�
                     müzik�bulur�ve�davetliler�coşar,�eğlence�devam�eder.�Böylece�Çayda�Çıra�oyunu�(Görsel�2.3)�ve�ezgisi�  veya�ayrı�ayrı�oynanır.�Oyunlara�kemence,�tulum,�çimon,�davul,�cura,�zurna,�akordiyon�gibi�çalgılar�
                     ortaya�çıkar.                             eşlik�eder.�Sahil�kesimindeki�ezgiler�genellikle�7�zamanlı�usullerdedir.�İç�kesimlere�gidildikçe�2,�4,�
                                                               5,�6�zamanlı�usuller�de�görülmektedir.�Sahil�kesimlerinde�oyunlar�daha�hareketliyken�iç�kesimlerde�
                                                               ise�daha�ağırdır.
                                                                 Artvin�yöresi�oyunlarından�bazıları�“Atabarı,�Deli�Horon,�Hemşin�Horonu,�Üç�Ayak,�Döne,�Sarı�
                                                               Çiçek,�Uzun�Dere,�Koçeri,�Kız�Horonu,�Acara,�Ağır�Bar,�Cilveloy,�Teşi,�Temuraga,�Hançer�Barı,�On�
                                                               Dörtlü”�gibi�oyunlardır.
                   ��                                         ��
              Konuları destekleyen bilgilendirici      Öğrencinin konu ile ilgili farklı kaynakları
              metinleri gösterir.                      araştırıp tartışmasını amaçlayan bölümdür.
                          ����������������������������������A��
                                                                7.  Horonların oynanış şekli nasıldır?
                      A.� A���������������������������������������������.  A.  Çift sıra halinde oynanır.
                      1.� ��������������������������������������������������������������������������������������  B.  Halka halinde oynanır.
                                                                                                                                                                                                    C.  Tek sıra halinde ileri geri adımlarla oynanır.
                                                                                                                                                                                                    D.  Belli bir formata göre oynanmaz, serbesttir.
                      2.� ������������������������������������������������������������  E.  Hilal şeklinde ileri adımlarla oynanır.

                                                                                                                                                                                                    8.  Horonlarda hangi çalgılar kullanılır?
                      3.� �������������������������������������������������������������������������  A.  Gitar, piyano, keman
                                                                                                                                                                                                   B.  Tulum, zurna, kemençe, davul
                                                                                                                                                                                                    C.  Klarnet, saksofon, trompet
                      4.� �����������������������������������������������������������������������������������������  D.  Bağlama, darbuka, ney
                                                                                                                                                                                                    E.  Klarnet, davul, keman

                      5.� ���������������������������������������������������������������  9.  Horon oynayan kişilerin hareketlerinde ne tür özellikler görülür?
                                                                                                                                                                                                    A.  Sakinlik ve sessizlik
                                                                                                                                                                                                    B.  Yavaş ve kasıtlı hareketler
                      6.� �����������������������������������������������������������������������������������  C.  Coşku, titizlik, ciddiyet ve disiplin
                                                                                                                                                                                                    D.  Rastgele hareketler
                                                                                                                                                                                                    E.  Hız, kıvraklık, samimiyet
                      7.� ��������������������������������������������������������������
                                                                                                                                                                                                    Diğer sorulara ulaşmak için karekodu okutunuz.

                      8.� �����������������������������������������������������������������������

                                                                                                                                                                                                    KAREKOD
                                                                              ALANI
                      9.� ����������������������������������������������������������������������


                      10.������������������������������������������������������������


                      B.� A������������������������������������������������������������������������.
                      1.� �......��������������������������������������������������������������������������������������
                      2.� �......����������������������������������������������
                      3.� �......�������������������������������������������������������������.
                      4.� �......��������������������������������������������������������.�����������������������.
                                                                                                 71
                        Ünite sonu değerlendirilmesini gösterir.  Dijital içerik karekodu ile bölüm ile alakalı
                                                               daha çok bilgiye erişilir.
                                                                                                        11
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17