Page 12 - HALK DANSLARI VE MÜZİKLERİI |
P. 12
Halay�Faslı:�Aynı�makam�dizisinde�bulunan�halay�ezgilerinin�birbi- ARAŞTIRALIM Horonun�en�karakteristik�özellikleri�Trabzon�ilinde�görülür.�
rine�eklenerek�peş�peşe�çalınmasından�veya�söylenmesinden�oluşur. TARTIŞALIM Özellikle�de�Akçaabat,�Maçka,�Tonya�ve�Ağarsar'da�görülmektedir.�
Titretme:�Halay�oyununda�biraz�öne�eğilerek�omuzların�ve�göğsün� Buralarda�horon�çok�canlı�hareket�ve�çok�detaylı�tavırlarda�oynanır.�
sallanması�veya�titretilmesidir. Hemşin� yayla�kültürünü,�tu- Diz,�bel,�omuz�ve�kol�hareketleri�ön�plandadır.�Artvin'de�horon�sert�
Halay�Tepme:�Hora�biçiminde�ayakların�yere�vurulmasıdır. lumun� yapısal� özelliklerini,� ve�düz��gürlerle,�Rize'de�ise�ağır�ve�yumuşak�hareketlerle�oynamak-
tulum� ve� benzeri� çalgıların� tadır.�Giresun�ve�çevresinde�Rize'ye�oranla�daha�hareketli,�Trabzon'a�
farklı� yayla� kültürlerindeki� göre�ise�biraz�daha�yavaş�şekilde�oynanmaktadır.�Ordu�ve�Samsun'da�
yerlerini� araştırınız.� Tulum� fazla�yaygın�olmamakla�birlikte�oyun�şekilleri�Giresun'da�oynanan�
çalgısı� ile� yayla� kültürü� ara- horona�yakındır.�Gümüşhane�ve�Bayburt�illerinde�oynanan�horon,�
sında� nasıl� bir� ilişki� vardır?� Karadeniz'den�Doğu�Anadolu’ya�bir�geçiş�bölgesi�özelliği�taşıması�
OKUMA�METNİ Tartışınız. nedeniyle�bar�ve�halay�karışımı�bir�tavırda�oynanmaktadır.�
Horon�oynanan�bazı�yerlerde�bulunan�fora;�türkü�atmak,�atış-
Çayda�Çıra mak�için�önemli�bir�araçtır.�Horon�içerisinde�sözlü�bir�bölüm�olan�
Çayda�Çıra�oyunu,�çeşitli�efsanelerle�çevrili�bir�halk�oyunudur.�Bunlardan�biri,�Fırat�Nehri'nin� fora,�horonu�yöneten�kişinin�komutu�ile�icra�edilmektedir.�Horonu�
coşkun�sularının�aktığı�bir�yerde�geçer.�Efsaneye�göre�nehrin�iki�yakasına�yerleşen�iki�Oğuz�boyundan� yöneten�kişi�“fora”�dediği�zaman�tulumcu,�fora�havasını�çalmaya�
iki�genç,�birbirlerini�delice�sever.�Kız,�geceleri�nehrin�kıyısında�ateş�yakarak�nehre�ışık�tutar�ve�oğlana� başlar.�Horonun�bu�bölümlerinde�hem�yorgunluk�alınır�hem�türkü�
yol�gösterir.�Nehre�yansıyan�ışığı�yüzerek�takip�eden�genç,�girdaba�kapılmadan�karşı�kıyıya�çıkar.�An- söylenilir�hem�de�dinlenilir.�
cak�bir�gece�kızın�babası,�kızının�yaktığı�ateşi�söndürür.�Zi ri�karanlıkta�suyun�ortasında�kalan�genç,�
yolunu�bulamaz�ve�girdaba�kapılarak�boğu-
lur.�Kız,�oğlanın�kıyıya�çıkmadığını�görünce�
kendini�suya�atar.�Nehrin�her�iki�yakasında-
ki�köylüler,�kaybolan�gençleri�aramak�için� OKUMA�METNİ
meşaleler�yakar�ancak�bir�türlü�gençleri�bu-
lamazlar.�Bu�hazin�olayın�sonucunda�Çayda� Artvin,�Doğu�Karadeniz�Bölgesinin�en�doğusunda,�Gürcistan�sınırında�yer�alan�bir�ilimizdir.�
Çıra�oyununun�doğduğu�söylenir. Coğra��ve�kültürel�özellikleri�bakımından�önemli�bir�il�olan�Artvin,�birçok�medeniyete�ev�sahipli-
ği�yapmıştır.�Denizin�dağlarla,�yamaçlarla�kucaklaştığı,�yeşilin�mavinin�içinde�kaybolduğu�Çoruh�
Başka�bir�efsaneye�göre�ise,�Uluova'yı� Nehri’nin�coşkusu�ve�hareketliliği,�bölgenin�karakteristik�özelliklerine�yansır.�Artvin'in�nüfusunu�
ortadan�ayıran�Haringit�Çayı'nın�kıyısında� Gürcüler,�Kıpçak�Türkleri,�Ahıska�Türkleri,�Lazlar�ve�Hemşinliler�oluşturur.�Bölgenin�folklorunun�
kurulu�bir�köyde�düğün�vardır.�Bu�köyün� oluşumunda�ve�şekillenmesinde�bu�etnik�grupların�büyük�rolü�vardır.�Artvin�oyun�ve�müziklerinde�
ileri�gelenlerinden�birinin�oğlu�evlenmek- Trabzon,�Rize,�Ardahan,�Kars,�Erzurum,�Bayburt,�Gümüşhane,�Azerbaycan�ve�Gürcistan�yörelerinin�
tedir.� Günlerce� eğlenilen� düğünün� artık� esintileri�gözlemlenir.
son�gecesidir.�Eğlence,�olanca�coşkusu�ve�
Kuzeydoğu�Anadolu�ve�Doğu�Karadeniz'in�kesişme�noktasında�yer�alan�Artvin,�bar�ve�horon�
güzelliği�ile�devam�etmektedir.�Aniden�ay� ���������� oyunlarının�oynandığı�bir�bölgedir.�Bar�ve�horon�oyunlarının�yanı�sıra�farklı�etnik�gruplara�ait�oyun-
tutulur.�Bu�olay�pek�hayırlı�bulunmaz�ve� Çayda�Çıra�Oyunu
davetliler�tedirgin�olur.�Düğünün�neşesi�kaçar.�Damadın�annesi�Pembe�Hatun,�bu�duruma�çok�üzü- lar�da�görülmektedir.�Artvin�barları�en�az�beş�oyuncunun�düz,�dizi,�çember�veya�hilal�şeklinde�sırala-
lür�ve�köyde�ne�kadar�mum�varsa�toplatır,�tabaklara�dizer�ve�orada�bulunanların�ellerine�tutuşturur.� narak�oynadıkları�oyunlardır.�Artvin�yöresi�horon�oyunları�ise�Doğu�Karadeniz�yöresinde�oynanan�
Kendisi�de�başa�geçerek�mumların�ışığında�oynamaya�başlar.�Çalgıcılar�hemen�bu�oyuna�uygun�bir� horonlarla�-küçük�farklar�haricinde-�aynı�özellikleri�taşır.�Artvin�yöresi�oyunları�kadın-erkek�karma�
müzik�bulur�ve�davetliler�coşar,�eğlence�devam�eder.�Böylece�Çayda�Çıra�oyunu�(Görsel�2.3)�ve�ezgisi� veya�ayrı�ayrı�oynanır.�Oyunlara�kemence,�tulum,�çimon,�davul,�cura,�zurna,�akordiyon�gibi�çalgılar�
ortaya�çıkar. eşlik�eder.�Sahil�kesimindeki�ezgiler�genellikle�7�zamanlı�usullerdedir.�İç�kesimlere�gidildikçe�2,�4,�
5,�6�zamanlı�usuller�de�görülmektedir.�Sahil�kesimlerinde�oyunlar�daha�hareketliyken�iç�kesimlerde�
ise�daha�ağırdır.
Artvin�yöresi�oyunlarından�bazıları�“Atabarı,�Deli�Horon,�Hemşin�Horonu,�Üç�Ayak,�Döne,�Sarı�
Çiçek,�Uzun�Dere,�Koçeri,�Kız�Horonu,�Acara,�Ağır�Bar,�Cilveloy,�Teşi,�Temuraga,�Hançer�Barı,�On�
Dörtlü”�gibi�oyunlardır.
�� ��
Konuları destekleyen bilgilendirici Öğrencinin konu ile ilgili farklı kaynakları
metinleri gösterir. araştırıp tartışmasını amaçlayan bölümdür.
����������������������������������A��
7. Horonların oynanış şekli nasıldır?
A.� A���������������������������������������������. A. Çift sıra halinde oynanır.
1.� �������������������������������������������������������������������������������������� B. Halka halinde oynanır.
C. Tek sıra halinde ileri geri adımlarla oynanır.
D. Belli bir formata göre oynanmaz, serbesttir.
2.� ������������������������������������������������������������ E. Hilal şeklinde ileri adımlarla oynanır.
8. Horonlarda hangi çalgılar kullanılır?
3.� ������������������������������������������������������������������������� A. Gitar, piyano, keman
B. Tulum, zurna, kemençe, davul
C. Klarnet, saksofon, trompet
4.� ����������������������������������������������������������������������������������������� D. Bağlama, darbuka, ney
E. Klarnet, davul, keman
5.� ��������������������������������������������������������������� 9. Horon oynayan kişilerin hareketlerinde ne tür özellikler görülür?
A. Sakinlik ve sessizlik
B. Yavaş ve kasıtlı hareketler
6.� ����������������������������������������������������������������������������������� C. Coşku, titizlik, ciddiyet ve disiplin
D. Rastgele hareketler
E. Hız, kıvraklık, samimiyet
7.� ��������������������������������������������������������������
Diğer sorulara ulaşmak için karekodu okutunuz.
8.� �����������������������������������������������������������������������
KAREKOD
ALANI
9.� ����������������������������������������������������������������������
10.������������������������������������������������������������
B.� A������������������������������������������������������������������������.
1.� �......��������������������������������������������������������������������������������������
2.� �......����������������������������������������������
3.� �......�������������������������������������������������������������.
4.� �......��������������������������������������������������������.�����������������������.
71
Ünite sonu değerlendirilmesini gösterir. Dijital içerik karekodu ile bölüm ile alakalı
daha çok bilgiye erişilir.
11