Page 32 - ÇALGI EĞİTİMİ KLASİK | KEMENÇE 11

2 . 2. KLASIK KEMENÇEDE MAKAMSAL UYGULAMALAR

Makamları oluşturan özelliklerin neler olduğunu söyleyiniz.
ÜNİTE HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

2.1. UŞŞAK MAKAMINDA ÇALIŞMA

Durağı : Dügâh perdesidir.
Seyri : Çıkıcıdır.
Dizisi : Yerinde uşşak dörtlüsüne nevada buselik beşlisinin eklenmesinden meydana gelmiştir.
Güçlüsü : Neva perdesidir.
Yedeni : Rast perdesidir.
Donanımı : Sadece si için koma bemolü donanıma yazılır.

Dizinin Seyri : Çıkıcı diziye sahip olduğundan seyre durak perdesi civarından başlanır. Uşşak dörtlüsü-
nün seslerinde dolaşılarak güçlü sesi olan neva perdesinde asma kalış yapılır. Uşşak makamı dizisi, yegâh
perdesindeki rast beşlisiyle genişleme yapar. Dizinin seslerinde gezindikten sonra nevada asma kalış yapılır.
Karara gidilirken özellikle segâh perdesinde kalış gösterilir. Uşşak dörtlüsünün sesleri kullanılarak dügâh per-
desinde karar verilir.

Genişlemesi : Uşşak makamı ağırbaşlı ve dinî duygular uyandıran bir makamdır. Makamın ağırbaşlılı-
ğının bozulmaması için genişlemesi, daima dizinin pes tarafındaki durak altından yapılır. Yegâh perdesinde
bir rast beşlisi oluşturmakla elde edilen genişlemede (fa diyez) ırak perdesi diziye yabancı bir sestir. Ana
dizide böyle bir ses yoktur ve yegâhtaki rast çeşnisi de diziye yabancıdır. Uşşak dörtlüsünün karar perdesinin
bir tanini altında rast beşlisi meydana gelir. Bu iki çeşni iç içedir. Irak perdesi ve yegâhtaki rast çeşnisi, uşşak
rast arasındaki bu yakınlıktan meydana gelmiştir.
Uşşak makamı mutlaka durak altından genişler. Bu makam tiz durak üstünde hemen hemen hiç do-
laşmaz. Aksi hâlde makamın ağır ve ciddi havası kaybolabilir. Bu nedenle makam tiz taraftan genişlemez.
Tiz taraftan genişleme, uşşak makamına her bakımdan benzeyen bayati makamı için daha çok düşünülür.
Bununla beraber nağmeler bazen tiz durağı aşabilir.

30