Page 58 - THM TEORİ VE UYGULAMASI (ORTAK-TSM ) 11

TÜRKÜ

6. Karşılıklı Türküler/Atma Türküler

İki kişinin veya grubun birbirlerine soru-cevap veya karşılıklı atışma şeklinde, çeşitli konularda, iğne-
leme, alay etme ve benzeri şakalaşma amaçlı olarak söyledikleri türkülere “atışma”, “söyleşme”, “karşılıklı
türkü” veya “atma türkü”ler denir. Doğu Karadeniz civarında atma türküler “karşı-beri” adıyla bilinir.

Ana: Uy kızım uy kızım kınalı kızım
Seni bir sarraf istiyor vereyim mi?

Kız: Yok ana yok ana ben varmam ona
Sarrafın altını çoktur saydırır bana

Ana: Uy kızım uy kızım kınalı kızım
Seni bir bakkal istiyor vereyim mi?

Kız: Yok ana yok ana ben varmam ona
Bakkalın yemişi çoktur yedirir bana

YAPILARINA GÖRE AĞITLAR

Geleneksel olarak ağıtlarda 7, 8, ve 11’li hece ölçüsü tercih edilmekle birlikte 7 heceden az ve 11 he-
ceden de fazla söylenmiş ağıtlar da görülebilir. Çok nadir olmakla birlikte hece ile yazılmış “mersiye”lere
veya aruzla yazılmış “ağıt”lara rastlamak mümkündür. Çoğunlukla ağıtlarda şekil veya yapı birimi dörtlüktür.
Bazen dörtlükten az veya çok şekillere de rastlanabilir. Bu dörtlüklere eklenen beşinci mısra veya beyitler
ağıtın ezgisini hafızalarda daha kalıcı kılmaya yönelik olarak eklenen “nakarat” mısralarıdır.

Kız anası kız anası
Başında mumlar yanası
İşte koyup gidiyorum
Büyük ev ıssız kalası

YAPILARINA GÖRE MÂNİLER

Mâni Tipi Kaf ye Örgüsü:

Düz, cinaslı ve kesik (ayaklı) gibi adlandırma-
larla yalnız mâni türlerinde görülen bu kaf ye diziliş Mendilim turalıdır
tarzına örneğin tek olması nedeniyle ‘‘mâni tipi kaf - Sevdiğim buralıdır
ye’’ denilmektedir. Geçme kapım önünden
Mâniler; bir dörtlükten oluşan, kaf ye örgüsü
aaxa biçiminde düzenlenen, çoğunlukla hecenin 7 Yüreğim yaralıdır
ve 8’li kalıplarıyla yazılan halk şiiri nazım şekilleridir.

56