Page 60 - THM TEORİ VE UYGULAMASI (ORTAK-TSM ) 11

TÜRKÜ

VARSAĞI

Kendilerine has bir ezgiye sahip olan varsağılar, özellikle sert ve dağlı diliyle söylenişleriyle diğer koş-
malardan ayırt edilirler. Ezgi ve üslupları varsağıların bir tür olarak kabul edilme nedenleridir. Sert dağlı
dili olarak ifade edilen üslup özelliği, şiirde yer alan kahramanın düşmanlarına meydan okuyup kendini ve
gücünü övmeye yönelik bir anlatım tutumuyla söylenmiş olmasıdır. Bazı varsağı örneklerinde kahramanın
düşmanını yermeye yönelik anlatım tutumuyla, kendini övmeye yönelik anlatım tutumu bir arada bulunabi-
lir. Varsağıların büyük bir çoğunluğu hecenin 8’li kalıbıyla daha az olmakla birlikte bazıları da hecenin 11’li
kalıbıyla söylenmiştir.

Yörü bire yörü Antep illeri
Senin yakışığın yazınan gelir
Başı top top olmuş eğri peçeli
Gelinler karışmış kızınan gelir
Haydi oğlum haydi yoluna yörü
Alaz alaz olmuş dağların karı
Gayet güzel olsa yiğidin yâri
O da sevdiğine nazınan gelir
Yiğide yiğitlik veren hep varlık
Yiğide köt’eden kör olsun yokluk
Sen seni sarpa vur kınalı keklik
Beyoğlu üstüne bazınan gelir
Yörü bire yiğit yolundan kalma
Her yüze güleni dost olur sanma
Ecelden korkup sen geri durma
Yiğidin alnına yazılan gelir
Karacoğlan

SEMAİ

Semai nazım türünün halk edebiyatında aruzla ve hece ile oluşturulan iki çeşidi vardır (Aruzla oluş-
turulan semailer için ünitenin “Halk Şiirinde Kullanılan Aruzlu Türler” bölümüne bakınız.). Hece ile yazılan
semailerin kaf ye örgüsü koşma gibidir. Bu tür semailer, çoğunlukla hecenin 8’li kalıbıyla meydana getirilir
ve kendine has bir ezgi çeşidiyle icra edilirler. Semailerde sevgi, doğa ve güzellik gibi konular övmeye ve
güzellemeye yönelik bir anlatım tutumuyla işlenir. Semailer, hecenin 8’li kalıbıyla meydana getirilen diğer
koşmalardan sadece daha “kıvrak, haf f, uçarı” ve “canlı” olarak nitelendirilen ezgileriyle ayırt edilirler.

İncecikten bir kar yağar
Tozar Elif Elif diye
Deli gönül abdal olmuş
Gezer Elif Elif diye
Elif’in uğru nakışlı
Yavru balaban bakışlı
Yayla çiçeği kokuşlu
Kokar Elif Elif diye

Elif kaşlarını çatar
Gamzesi sineme batar
Ak elleri kalem tutar
Yazar Elif Elif diye
Karacaoğlan

58