Page 33 - UT (THM) 11

UTTA SES ÜRETİMİ

Kolonlar (Perde Hizaları)

Klavyedeki tellerdeki ses aralıklarına kolon adı verilir. Natürel seslerin doğrultusundakilere ana kolonlar,
yanlarında bulunan diğer seslerin doğrultusuna da yan kolonlar denir.

Ana kolonlar eşikten kafese doğru numaralandırarak romen rakamıyla gösterilir. Utta kolonların yerlerini
gitardaki perde yerleri düşünülerek tespit edilebilir. Ana kolonların küçük eşikten itibaren bakiye, küçük
mücennep şeklinde sıralanan bu aralıklar gitar ve mandolin perde aralıklarına çok yakındır. Bakiye 4 koma,

küçük mücennep 5 koma, her ikisinin toplamı dokuz koma (tanini) etmektedir.

Parmak Numaraları-Pozisyon Kavramı

a) Ut çalarken her parmağa birer ana kolon ayrılır. Böylece birinci parmaktan dördüncü parmağa kadar dört

kolon el altında olur. Böylece tele ve kolona yakın duran parmak zaman ve enerji kaybı olmadan basar.

b) Her parmak bir kolona gelmek üzere el, sapın üzerindeki herhangi bir noktada olabilir. Birinci parmağın
bulunduğu kolon numarası pozisyon numarasını gösterir. Birinci parmak II. kolonda iken elin klavyedeki

konumu ikinci pozisyonu gösterir.

Kolon no:------- I II III IV V VI VII

I. Pozisyon ........ 1 2 3 4

II. Pozisyon ................... 1 2 3 4

III. Pozisyon ............................. 1 2 3 4

IV. Pozisyon ....................................... 1 2 3 4

ç) Her makam değişik sesler kullanır. Başlangıçta dört parmak ana kolonlara alışıncaya kadar natürel sesler
ve onların hizasındaki sesleri kullanan makamlarda çalışılacaktır. Bu, Türk müziğindeki karakteristik ve
çok sayıda makamı sonraya bırakmaya sebep olmakla birlikte yanlış ses basma ihtimalini azalttığı için
tercih edilmiştir. Örneğin rast, uşşak, segâh, hüzzam gibi makamlarda birinci parmak, hem ana hem de
yan kolonlara basmak zorundadır. Pozisyon değişimi gerektiren makam ve eserler daha sonra verilecektir.

30 31