Page 135 - ÇALGI EĞİTİMİ VİYOLA | 11

Ünitey
Üniteye Başlarkene Başlarken
V
Viyola eserlerinde 3 ya da 4 sesin birlikte çalınan bölümleri ile eşlikli eserlerde duyulan çok iyola eserlerinde 3 ya da 4 sesin birlikte çalınan bölümleri ile eşlikli eserlerde duyulan çok
s
sesliliğin sizde bıraktığı etkiyi sınıfınızda paylaşınız.esliliğin sizde bıraktığı etkiyi sınıfınızda paylaşınız.

5.1. Akor ve Çift Ses Çalma
5.1.1. Akor Kavramı

Herhangi bir ses üzerine üçlüler çıkılarak kurulan ve en az üç sesten oluşan ses kümelerine
akor (uygu-düzen) denir. Akor, aşağıdaki gibi dört başlıkta sınıflandırılabilir.

.
a) Beşli akorlar
İki tane üçlü aralığın (dikey olarak) birlikte duyulması ile oluşan ve çerçeveleyen aralığın bir
beşli olduğu akorlardır. En yaygın olarak kullanılanlar majör beşli (B3 + K3), minör beşli (K3 + B3),
artmış beşli (B3 + B3) ve eksilmiş beşli (K3 + K3) akorlardır.

b) Yedili akorlar (Dört sesli akorlar)

Kök sesin üzerine bir üçlü, bir beşli ve bir yedilinin duyulması ile oluşan akorlardır. Doğuş-
kanların ilk yedi sesi yedili akoru (dominant yedili) oluşturur. Dominant yedili dışında kullanılanlar
majör yedili, minör yedili, sansibl yedili, eksilmiş yedili akorlardır.
Majör yedili: Bir majör beşli akor üzerine büyük üçlü eklenmesiyle oluşur.

Minör yedili: Minör beşli akor üzerine küçük üçlü eklenmesiyle oluşur.
Sansibl yedili: Eksilmiş beşli akor üzerine büyük üçlü eklenmesiyle oluşur.
Eksilmiş yedili: Eksilmiş beşli akor üzerine küçük üçlü eklenmesiyle oluşur.
c) Dokuzlu akorlar (Beş sesli akorlar)

Bas sesin üzerine kurulan bir 3’lü, bir 5’li, bir 7’li ve bir 9’ludan oluşur. Majör ve minör tonlarda
kuruluşları farklı on çeşit dokuzlu akor bulunur. En yaygın kullanılanı dominant dokuzlu akorlardır.

d) Artmış altılı akorlar
Artmış altılı akorlar, alterasyon sonucu oluşur. Üç tipi vardır. İtalyan 6’lı (B3+ A6), Fransız 6’lı
(B3+ A4+ A6) ve Alman altılı (B3+ T5+ A6).
Çok seslendirmenin unsurlarından biri olan akorun, viyola çalmadaki beceri ve müzikaliteye
katkısı oldukça fazladır. Eser ve alıştırmalarda akorları çalarken sol el tekniğine, seslerin temiz ve
net bir şekilde duyulmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca sağ kolun 3 veya 4 tel üzerinde yay kullanması
gerçekleşeceğinden iyi bir yay hâkimiyetine sahip olmak önemlidir. Akor çalmada en az 3 sesi aynı
anda duyurmaya çalışmak zamanla çalıcıya iyi bir sağ ve sol el hâkimiyeti kazandıracaktır. Böylece
çalıcının entonasyonu, müzikalitesi ve nitelikli ses üretme becerisi gelişecektir.

Akorlar, genellikle kırılarak çalınan ve kırılmadan çalınan olarak iki sınıfa ayrılabilir. Kırık
akorlar üç sesli veya dört sesli olarak çalınır. Seslerin hepsi aynı anda duyulmamaktadır. Kırılmadan
çalınan akorlar üç sesi kapsar. Üç sesli akorlar çalınırken yay orta tele konulmalı ve sağlam tutularak
çekilmelidir. Aynı anda çalınan akorlar (yani arka arkaya gelen sesler) , melodik ve armonik bir çizgi
oluşturduğu için kırık akorlardan farklı olarak üç veya dört ses aynı anda duyulmalıdır. Kırılmadan
çalınan akorlarla Romantik Dönem keman eserlerinde sıklıkla karşılaşılmaktadır.
Üç sesli akorlarda üç sesin de aynı anda çalınmasının en iyi yolu yayın orta telin üzerinde
tutulmasıdır. Yayın tellere dokunmasını kolaylaştırmak için dikey olarak tellere bastırılması, orta
telin aşağı esnemesine olanak verecek bir sağ el baskısı yapılması ve basıncın iyi ayarlanması
gerekir.

134 5. ÜNİTE