Page 225 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 12
P. 225
6. ÜNİTE
6.3. Nikriz Makamı
HAZIRLIK ÇALIŞMASI
Tamburi Cemil Bey’in Nikriz Sirto adlı eserini dinleyiniz. Eseri makamsal açıdan değerlendiriniz.
6.3.1. Nikriz Makamının Genel Özellikleri
Nikriz makamı, Batı müziği ses sistemine (beş ses) göre bir oktav seslendirildiğinde “sol-re”, iki oktav seslendirildiğinde
“sol- re ve la” telleri kullanılarak çalınır. Pes bölgede genişlemeler ve yedenli kalışlar yapıldığında “do” teli de kullanılır.
Durak perdesi “la” olan hicaz dörtlüsünün altına bir tanini (tam perde) eklenmesiyle nikriz beşlisi oluşmaktadır. Nikriz
makamı bu beşli üzerine yapılandırılmış bir makamdır. Zeybek müziklerinde sıkça karşımıza çıkan bu makam 1900’lü yılların
başlarına kadar geçerliliğini sürdürmüş ancak günümüzde az kullanılan bir makam olmuştur.
BİLGİ NOTU
Nikriz İran’ın Fars eyaletinde bir şehrin adı olup “güzellik saçan” anlamında kullanılmaktadır.
Nikriz makamı dizisinin geleneksel Türk müziğindeki gösterilişleri şu şekildedir (Görsel 6.7) (Görsel 6.8):
Rast Perdesi Üzerinde Nikriz 5'lisi Neva Perdesi Üzerinde Buselik 4'lüsü
Neva Perdesi Üzerinde Buselik Dörtlüsü
Rast Perdesi Üzerinde Nikriz Beşlisi
T S A S T B T
Görsel 6.7: Nikriz makamı dizisi
Neva Perdesi Üzerinde Rast 4'lüsü
Rast Perdesi Üzerinde Nikriz 5'lisi Neva Perdesi Üzerinde Rast Dörtlüsü
Rast Perdesi Üzerinde Nikriz Beşlisi
T S A S T K S
Görsel 6.8: Nikriz makamı dizisi
Nikriz makamı dizisinin Batı müziği ses sistemindeki (5 ses-sol kararlı) gösterimi ve çalınışı çello için şu şekildedir
(Görsel 6.9) (Görsel 6.10):
T S A S T K S
Görsel 6.9: Nikriz makammı dizisinin Batı Müziği ses sistemindeki (5 ses-sol kararlı) gösterimi
T S A S T B T
Görsel 6.10: Nikriz makammı dizisinin Batı Müziği ses sistemindeki (5 ses-sol kararlı) gösterimi
ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 12 223
©
©
©
©
