Page 52 - ÇALGI EĞİTİMİ GİTAR 12

Okuma Parçası

Türkiye’de Gitar Eğitiminin Başlangıcı
20. yüzyıl, klasik gitarın kendine özgü çok sesli yapısı ve tınısı ile her dinleyeni etkilediği ve
hızla yayıldığı yüzyıl olmuştur. Bu durum ülkemizi de etkilemiştir.
Ülkemizin bilinen ilk gitar eğitimcisi İstanbul’da yaşayan Andrea Paleologos’tur (1911-1997).
Küçük yaşta başladığı mandolin ve keman eğitiminin ardından, bir gün arkadaşının evinde
dinlediği klasik gitar plağı ile tüm hayatını bu çalgıya adamaya karar verir. Ferdinando Carulli
(Ferdinando Karulli), Matteo Carcassi (Mateo Karkassi), Dionisio Aguado (Dionisyo Aguado),
Fernando Sor (Fernando Sor), Napoleon Coste (Napoleon Koste), Heinrich Albert (Haynrih
Albert), Francisco Tarrega (Fransisko Tarrega) metotlarını ve etütlerini çalışır. 1930’lu yıllarda
başladığı konser kariyerinin yanı sıra klasik gitar dersleri vermeye başlar. Çok sayıda gita-
rist yetiştiren Paleologos’un yetiştirdiği Ziya Aydıntan (1905-1982), Can Aybars (1917-1999),
Mazhar Reşit Ertüzün (1917-2010), Misak Toros (1940-2010) Savaş Çekirge (1944-1998), Prof.
Mutlu Torun (d.1942) ve Raffi Arslanyan (d.1944) gibi eğitimci-gitaristler bugünkü gitar tarihi-
mizin temellerini inşa eden değerli üstatlardır.
O yıllarda popüler kültür müzikleri içerisinde tanınmış olmasına rağmen klasik gitarın yay-
gınlaşması, akademik ve kurumsal çalışmalardan önce bireysel çabalar ile gerçekleşiyordu.
Birinci kuşak gitaristlerimiz olan Ziya Aydıntan, Can Aybars ve Mazhar Reşit Ertüzün’ün çok
sayıda gitaristi yetiştirmelerinin yanı sıra; konser, beste, klasik gitar için düzenleme, konser
organizasyonları, radyo programları gibi sayısız çalışmaları ile bir birikim oluşturmuşlar ve
gitarın topluma ulaşmasını sağlamışlardır. Ziya Aydıntan 1974’te ilk gitar metodunu yazmış,
okul şarkıları bestelemiş, eşlik çalgısı olarak gitar için yayınlar hazırlamıştır. Can Aybars, Türk
müziği ezgilerini gitara düzenlemiş, ezgilerimizin çok sesli icrası için değerli çalışmalara imza
atmıştır. Kaymakamlık ve bürokratlık görevlerinin yoğunluğuna rağmen Mazhar Reşit Ertüzün
her fırsatta gitar dersi vermeye, gitarı tanıtmaya çalışmış ayrıca Savaş Çekirge’nin de öğret-
meni olmuştur.
İkinci kuşak gitarist-eğitimcilerden Misak Toros, Savaş Çekirge ve Raffi Arslanyan birinci
kuşağın izinden giderek kendilerine ait özgün çalışmalarla beraber, tüm çalışmaları ülke gene-
line yaymışlardır. Misak Toros, Paleologos’tan aldığı eğitimin ardından Münih’te dönemin ünlü
Uruguaylı gitaristi Oscar Caceres ile çalışmıştır. İlerleyen yıllarda yorumculuğun yanı sıra bes-
tecilik alanında yoğunlaşmış, gitar ile ilgili bir armoni kitabı yazmıştır. Savaş Çekirge gitar için
çok sayıda beste ve düzenleme çalışması yapmış, vakıflar bünyesinde gitar kursları açarak bu
çalgının yaygınlaşmasını sağlamıştır. Raffi Arslanyan İstanbul’da konserler vererek gitarı tanıt-
mış, bugün üniversitelerde öğretim görevlisi olan birçok akademisyenin yetişmesine katkıda
bulunmuştur.
Paleologos’un öğrencisi olan gitaristlerin yetiştirdiği gitaristler sayesinde gitar akademik
sistemin içerisinde de yerini almıştır. İlk olarak 1973 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü “Okul Çalgı
Kümeleri” dersi kapsamında akademik sisteme kabul edilen klasik gitar, 1977 yılında Mimar
Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarında ana çalgı, 1983 yılında Marmara Üniversitesinde
ana dal-yan dal çalgısı, 1985 yılında Gazi Üniversitesinde ana çalgı, 1986 yılında İstanbul Üni-
versitesinde ana çalgı, 1986 Bilkent Üniversitesinde ana çalgı olarak akademik sistem içeri-
sinde yer almıştır.
Günümüzde müzik eğitimi veren tüm akademik yapıların içerisinde ana dal enstrümanı ya
da seçmeli çalgı olarak gitarı görmek mümkündür. Akademik sistemimiz, güzel sanatlar lise-
leri ve amatör (özengen) eğitim programlarının yetiştirdiği gitaristler performans, beste ve dü-
zenleme çalışmaları ile uluslararası otoritelerin övgü ve beğenilerini kazanmaktadırlar.

Behzat Cem Günenç
Müzikolog

51 51