Page 24 - ÇALGI EĞİTİMİ KANUN 12

SABA MAKAMI DİZİSİ
Saba Makamı Dizisi

Çargâhta hicaz 5'lisi Gerdaniyede hicaz 4'lüsü

& Ï 5 ( ) ú Ï 4 Ï 5 Ï ú Ï 4 Ï 5 ú
S A12 S T S A12 S
5 12 5 9 5 12 5
Çargâhta zirgüleli hicaz dizisi

Saba 4'lüsü

& Ï ( ) w Ï 5 ú Ï 4

K S S
8 5 5
SABA MAKAMI MANDAL RAKAMLARI

Saba Makamı Dizisinin Kanun Üzerindeki Mandal Uygulaması

0 1 0 4 0 0 0 4 1 0 1 4 0 0 0 4 0 1 0
Hicaz w w w 4 w 5 w w 5 w 4 w w w w 4
w
w 4
& w w 5 w w 5 w w
Saba Hicaz

BİLGİ DAĞARCIĞI
Bileşik makamlarda güçlü perdesi, bazen dörtlü ve beşlinin birleştiği yerde bulunmayabilir. Fakat bu du-
rum güçlü perdesinin görevini yapmadığı anlamına gelmez. Bileşik makamı oluşturan dizilere göre güçlünün
yeri değişebilir. Makam dizisini oluşturan dörtlü veya beşlilerin yerini üçlü aldığında, güçlü perdesi iki dizinin
birleştiği yerde oluşur.

Makamın Özellikleri: Saba makamı bileşik (mürekkep) bir makamdır. Saba makamı yapısı bakımından ol-
dukça geniş bir seyir alanına sahiptir. Bu bakımdan ayrıca genişletilmemiştir. Temel makamlardan farklı olarak
saba dörtlüsünün üçüncü derecesi olan çargâh perdesi, makamın güçlüsüdür. Çargâh perdesi üzerindeki hicaz
ailesi makamlarından dolayı asma kalışları oldukça fazladır. Hicaz perdesi bakiye bemolü olarak gösterilse de
icra esnasında 1-2 koma daha dik seslendirilir. Çargâh perdesi üzerindeki hicaz ailesi makamları arasındaki geçki
dolayısıyla tiz taraftaki şehnaz perdesi 2-3 koma daha dik basılır. Ayrıca donanıma yazılmasa da eser içerisinde dik
hisar ve şehnaz perdeleri de kullanılır.
Dizinin Seyri: Saba makamının seyrine güçlü olan çargâh perdesi veya durak civarından başlanır. Rast perde-
sinde rastlı asma kalışlar yapılır. Gerdaniye perdesinde hicazlı, acem perdesinde nikrizli, dik hisar perdesinde se-
gâh veya hüzzam çeşnili, çargâh perdesi üzerinde zirgüleli hicaz çeşnisi ile yarım karar yapılır. Tekrar karışık gezin-
dikten sonra dügâh perdesinde saba dörtlüsüyle tam karar yapılır. Çargâh perdesi bu makam için çok önemlidir.
Çünkü bu makamda seyir genel olarak çargâh perdesi civarında yapılır. Makamın en önemli asma kalış perdesi,
üstünde herhangi bir çeşni oluşmadığı hâlde segâh perdesidir. Tiz taraftaki (gerdaniye, acem ve dik hisar perdesi
) asma kalışlarda fazla ısrar edilmez ve bu asma kalışlar az kullanılır. Tiz taraflardaki asma kalışlar fazla kullanılırsa
saba makamının ağır karakterli hâlinden uzaklaşılmış ve başka makamlarla geçki yapılmış olur. Dolayısıyla bu
durum makamın karakterine uygun değildir.

23