Page 37 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMANE 12

2.
ÜNİTE OKUMA PARÇASI

SADİ YAVER ATAMAN

Halk Müziği ve Halk oyunları araştırmacısı ve eğitimcisi Sadi Yaver Ataman;
23 Nisan 1906’da, babası Dr. Ali Yaver Ataman’ın görevli bulunduğu Yanya’da
doğdu. Annesi, Safranbolulu Cılız soyundan Habibe Yekta Ataman’dır.
Sadi Yaver Ataman, ilkokul ve ortaokul eğitimini Safranbolu’da tamamladı.
Lise eğitimine Safranbolu’da başladı (1922), İstanbul’da tamamladı.
(İstiklâl Lisesi / 1926)

Lise eğitiminden sonra İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Diş Hekimliği
bölümüne girdi. Fakat öğrenci iken bundan zevk almayınca eğitimini yarıda
bıraktı. Türkiyat Enstitüsündeki Mehmet Fuat Köprülü’nün derslerine devam
eden Sadi Yaver Ataman, müzik tutkusu nedeniyle önce Beylerbeyi Müzik
Cemiyetine, daha sonra İstanbul Konservatuvarına devam etti. 1930’da Kon-
servatuar eğitimini tamamladı.

Müziğe karşı ilgisi çocukluk yıllarında başladı. 12 yaşında bağlamayı tanımadan önce borazan çalmak için uğra-
şan Sadi Yaver Ataman, yangın haberinin borazanla verildiği o dönemde yangın var uyarısını borazanıyla taklit
edince insanların gereksiz yere telaşlanmasına neden olduğu için babası borazanını kırdı. Bu olaydan sonra bağ-
lamaya merak salan Sadi Yaver Ataman Safranbolu’nun meşhur saz ustalarını ve âşıklarını dinleyerek, görerek
saz çalmasını, yöre türkülerini ve oyunlarını öğrendi.

Beylerbeyi Musiki Cemiyeti ve konservatuvar eğitimi sırasında birçok önemli müzisyenin öğrencisi oldu. Tam-
bur dersleri aldı. Ayrıca Mahmut Ragıp Gazimihal ve Fransız müzikolog Eugène Borrel (Öjen Borel) den yarar-
lanmıştır. Kadıköy Şark Musikisi, Üsküdar Musiki Cemiyeti, Beylerbeyi Musiki Cemiyeti gibi Türk Müziği icra dü-
zeni içinde faaliyet gösteren çalışmalara katıldı. 1929 yılından itibaren ülkemizin hemen her yöresinde yaptığı
saha araştırmalarıyla çok sayıda folklorik ve etnografik materyal topladı. Cumhuriyet döneminde başlayan halk
müziği çalışmaları içinde ilk bölge araştırmalarından biri olarak büyük önem taşıyan “Safranbolu Düğünleri”
adlı eserini yazan Sadi Yaver Ataman, ilk araştırmalarına kendi imkânları ile Safranbolu’da başladı (1936)

Mustafa Kemal Atatürk’ün huzurunda iki defa saz çalıp türkü okumuş olan Sadi Yaver Ataman 1927’de, Radyo
Kurumunun ilk yayın hayatına başladığı yıllarda, İstanbul Sirkeci’deki Büyük Postahane’nin üst katında “Meh-
met Sadi” adıyla Tamburacı Osman Pehlivan ile birlikte canlı yayınlara katılmıştır. 1938’de, Anadolu’nun kapalı
bir folklor hayatının olduğu dönemde Ankara Radyosunda açıklamalı halk müziği programları yapan Sadi Yaver
Ataman; Aşık Veysel, İnebolu’lu Sarı Recep (Güray), Ankaralı Bayram Aracı, Konyalı Ahmet Gürses, Aziz Şenses
gibi halk müziğimize kaynak olmuş değerli ozanlarla çalışmış ve halk müziğimizi geniş kitlelere yaymaya çalışan
ilk insanlardan olmuştur.

1950 yılında İstanbul Radyosunda kurduğu “Memleket Havaları Saz ve Ses Birliği” topluluğu ile halk müziğimi-
zin ilk kez konser salonlarına taşınmasını sağladı. Sadi Yaver Ataman İstanbul Radyosunda uzun yıllar “Bu Top-
rağın Sesi” adıyla açıklamalı halk müziği programlarını hazırladı ve sunuculuğunu yaptı. Aynı dönemde İstanbul
Konservatuarı İlmi Kurul üyeliği sırasında Folklor Tatbikat Topluluğunu kurdu ve böylece ilk kez konservatuar-
larda folklor çalışmalarına başlanmış oldu.

Sanatçı vasfını eğitimci ve yönetici vasıflarıyla birleştirerek tüm sanat uğraşanlarına daima örnek olan Sadi
Yaver Ataman, halk oyunlarımızın gün ışığına çıkarılması ve aslına sadık kalınarak yaşatılması konusunda da
önemli hizmetler yaptı. Türk Halk Oyunları Yaşatma ve Yayma Vakfının katkılarıyla gerçekleştirilen Türk Halk
Oyunları Bayramı’nın düzenlenmesinde görevler aldı. Hemen her yörede usta oyunculardan meydana gelen
oyun ekiplerini İstanbul’a davet ederek, yörelerde kısılıp kalmış, unutulmaya yüz tutmuş olan halk oyunları-
mızın kitlelere ulaşması için çok gayret gösterdi. Bu amaçla Anadolu’nun belli bölgelerinde, bölgeler arası halk
oyunları şenliklerinin düzenlenmesinde öncü oldu. Yurt içinde birçok saha araştırması yaptı ve pek çok oyun
derledi. Tüm bunların yanında Balkanları dolaştı. Yugoslavya ve Arnavutluk folklorunu inceledi.

36