Page 58 - THM TEORİ VE UYGULAMASI (ORTAK-TSM) 12

Cem törenlerinde semah icra edilirken Aleviler için çok değerli sayılan bağlama enstrümanı eşlik eder.
Çeşitli yörelerde istisna olarak ut ve keman çalınmaktadır. Cemlerde bağlama çalacak başka kimse olma-
dığı için bu sazların kullanılmış olması ihtimali yüksektir. Cem törenlerinde vurmalı sazlar kesinlikle kullanıl-
maz. Bunun nedeni semahların bir ibadet niteliği taşımasıdır.

2.2.4. Semahların Sözel Yapısı

Semahlar Hz Ali’nin, Ehl-i Beyt’in ve On İki İmamların isimlerinin geçtiği; Alevi ve Bektaşi inançlarına
ilişkin değer yargılarını anlatan ve öğütler veren ifadeler içerir. “Dost”, “erenler”, “Hak”, “şah” gibi sözcükler
sıkça geçer. Semahların şiirleri üç ile altı kıta arasında değişirken son kıtada mutlaka şiiri yazan ozanın
mahlası geçer. Bu kıtaya “şah beyit” de denir. Sözler genellikle Şah Hatayi, Pir Sultan Abdal, Kul Himmet ve
Nesimi gibi ozanlara aittir. Semahların sözleri Türkçedir ve 8 ya da 11 heceli koşma yapısındadır.
Semahlar genellikle temsil ettikleri kişi ya da olayların ismini taşırlar: Kırklar Semahı, Turnalar Semahı,
Hacı Bektaş Semahı vb. Örneğin Turnalar Semahı turna kuşunun hareketlerine dayanır. Kuşun kanat vu-
ruşu, uçuşu ve duruşu bu semahta canlandırılır. Bazı semahlar ise adlarını ait oldukları yöreden alır: Tokat
Hubyar Semahı, Şanlıurfa Kısas Semahı vb.

Bugün Yasta Gördüm Ilgıt Ilgıt Esen Seher Yelleri

Bugün yasta gördüm zülfü siyahı Ilgıt ılgıt esen seher yelleri
Gülmedi sultanım bilmem ne hâldır Yazıcıya bildir hâlımız durnam
Hâlım arz eylerim dinle ahvalim Biz de seyreyledik yüce belleri
Bilmedi sultanım bilmem ne hâldır Gurbet ele düştü yolumuz durnam

Nenni de nenni dost nenni Allı durnam durnam durnam
Nenni de nenni has nenni Telli durnam durnam durnam

O sultanı âşık pirden sorarım Tutuşup da aşk oduna yanarız
Bugün dünya yarın ahret ararım Çarkı vurdu cümle âlem döneriz
Aşkına kıldığım sabrı kararım Hak ihsan ederse varıp konarız
Kalmadı sultanım bilmem ne hâldır Daim dört budaktır dalımız durnam

Nenni de nenni dost nenni Allı durnam durnam durnam
Nenni de nenni has nenni Telli durnam durnam durnam

O sultandır her işlerin sebebi Irmakta uğradık dolap zarına
Alnının uğrunda gördüm habibi Seyreyledim erenlerin varına
Yaralara merhem koyan tabibi Erişilmez şu feleğin sırrına
Salmadı sultanım bilmem ne hâldır Ezelden büküktür belimiz durnam

Nenni de nenni dost nenni Allı durnam durnam durnam
Nenni de nenni has nenni Telli durnam durnam durnam

Veli’m der aklım başımdan gitti Beliğ dedik bir dem yoldan dönmedik
Sağlığımda beni salacak etti Ümidim var cehennemde yanmadık
Cenazeyi kılarım diye vadetti Pınardan çaylardan gölden kanmadık
Kılmadı sultanım bilmem ne hâldır Süzülür ummandan yolumuz durnam

Nenni de nenni dost nenni Aşamazsın telli de durnam dön geri
Nenni de nenni has nenni Gidemezsin allı da durnam dön geri

(Âşık Dertli Divani / Şanlıurfa) (Rıza YETİŞEN / Narlıdere)

56