Page 113 - TÜRK İSLAM MUSİKİSİ 12

HİCAZ İLÂHİ
YAKA GELDİ, YAKA GİDER
— 2 — Beste: Cinuçen TANRIKORUR
Güfte: Yûnus Emre
. Ï Ï Ï b Ï Ï Ï . Ï Ï b
37 r b . Ï . Ï Ï Ï Ï
& . Ï Ï Ï Å

 ŞIK YU NUS DER SÖZ LE Rİ EF GÂN E DER BÜL BÜL LE Rİ

j
41 r b Ï Ï d Ï Ï j . Ï Ï Ï j . Ï Ï Ï j . Ï Ï % .
Ï
& ä Ï Ï Ï Ï . Ï Ï . . Ï
DOST BAĞ ÇE SİN DE GÜL LE Rİ KO KA GEL Dİ KO KA Gİ DER

4.2.2. Kaside Formu
Kaside, Arapça "kasd" kelimesinden türetilmiş ve
sözlükte "niyet etmek, yaklaşmak, kastetmek, yönelmek"
anlamlarına gelir. Kelime anlamı olarak bir amaca odak-
lanmayı ve bu amaç doğrultusunda gerçekleştirilen eylemi
ifade eder. Edebiyat kavramları arasında öne çıkan kaside;
Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında sıklıkla rastlanan ve
belirli bir amaca odaklanarak yazılan aynı zamanda nazım
birimiyle dikkat çeken önemli bir edebî türdür. İlk olarak
Arap edebiyatında ortaya çıkmış, Fars edebiyatında kısmi
değişiklikler göstererek gelişmiş ve daha sonra Türk ede-
biyatında etki göstermiştir.

Türklerin İslam ile tanışmadan önce ozanlar tarafın-
dan söylediği koşuklar ile kaside içerik açısından benzerlik
gösterir. Bu edebî form hicviye, mersiye, hasbihâl, arzuhâl
gibi çeşitli konuları içinde barındırır. Konusu genellikle Hz.
Peygamber (sav) ve diğer din büyükleri ile önemli devlet
adamlarına övgü, Allah'a yakarma, şefaat isteme, dünyevi
ihtiyaçlarda destek ve himaye talep etme ve vatan sevgisi-
dir (Görsel 4.5).
Kasideler farklı şekillerde adlandırılmaktadır. Örneğin
konulara göre baharı anlatanlar bahariye, kışı anlatanlar şi-
taiye, atlardan bahsedenler rahşiye veya esbiye, düğünden Görsel 4.5
bahsedenler sûriyye gibi isimlerle anılırlar. Kasideler mısra sonun- Kaside-i Bürde'ye ait nüsha
daki redife göre örneğin su kasidesi, sünbül kasidesi, sözüm kasi-
desi adıyla anılmaktadır. Uyakların son harflerine göre ise râiyye,
mîmiyye, nüniyye vb. isimlerle anılmaktadırlar.Bunların yanı sıra
Allah'ın birliğini anlatan kasidelere tevhit, günahların bağışlanması
için yazılanlara münacat, Hz. Peygamber ve dört halife için yazılan-
lara naat, devlet büyüklerini övenlere methiye, padişahın tahta çıkı-
şını kutlamak için yazılanlara cülusiye, birini yermek için yazılanlara
hicviye, övdükleri bir kişinin yaptırdığı bir yapıya tarih düşerse tarih
kasidesi adını alırlar.

111