Page 136 - ÇALGI EĞİTİMİ VİYOLA 12

Üniteye Başlarkene Başlarken
Ünitey
Ç
Çok sesli müziğin sizde oluşturduğu etkiler nelerdir? Arkadaşlarınızla fikir alışverişindeok sesli müziğin sizde oluşturduğu etkiler nelerdir? Arkadaşlarınızla fikir alışverişinde
bulununuz.ulununuz.
b

6.1. Çok Seslilik
6.1.1. Akor Kavramı

Herhangi bir ses üzerine üçlüler çıkılarak kurulan ve en az üç sesten oluşan ses kümelerine
akor (uygu-düzen) denir.

Akor dizgisinin temeli olan ve herhangi bir ses üzerine üst üste iki üçlü aralığı çıkılarak elde
edilen üçlü akorlar, ulaşılan son ses üzerine yeni üçlülerin eklenmesiyle dört, beş, altı ya da yedi sesli
akorlar hâline getirilebilir. Örneğin üst üste iki üçlü aralığı çıkılarak oluşturulan do-mi-sol akorunun
son sesine bir üçlü daha eklenecek olursa dört sesten oluşan do-mi-sol-si akoru elde edilir.

İki üçlü aralığın (dikey olarak) birlikte duyulmasıyla oluşan ve çerçeveleyen aralığın 5’li oldu-
ğu akorlar, beşli akorlar olarak tanımlanır. En alttaki ses kök, ikinci ses üçlü, üçüncü ses ise beşli
olarak adlandırılır.
En yaygın olarak dört çeşit beşli akor kullanılır.

1) Majör beşli akor, büyük üçlü aralık (B3) üzerine küçük üçlü (K3) aralığın kurulmasıyla
oluşur.

2) Minör beşli akor, küçük üçlü aralık üzerine büyük üçlü aralığın kurulmasıyla oluşur.
3) Artık beşli akor, büyük üçlü aralık üzerine büyük üçlü aralığın kurulmasıyla oluşur.
4) Eksik beşli akor, küçük üçlü aralık üzerine küçük üçlü aralığın kurulmasıyla oluşur.

Viyola yapısı gereği, piyano gibi birden çok sesin aynı anda kolaylıkla seslendirilebildiği bir
enstrüman değildir. Fakat viyola tekniğinde üç ve dört sesli akorlar, enstrümanın yapısal özelliklerinin
izin verdiği derecede kulanılır ve bu da viyolanın müzikal ifadesini zenginleştirir. Viyolada üç ve dört
telin uzun süre aynı anda çalınabilmesi, köprünün eğimi nedeniyle mümkün olmaz. Bu nedenle üç
sesli ve dört sesli akorların adeta aynı anda çalınıyormuşçasına tınlatılabilmesi için kurallara uygun
olarak bölünerek çalınması gerekir.
Viyola müziğinde akorlar, genellikle kırılarak çalınan ve kırılmadan çalınan olarak iki sınıfa
ayrılabilir. Kırık akorlar üç sesli veya dört sesli olarak çalınır. Seslerin hepsi aynı anda duyulmamaktadır.
Kırılmadan çalınan akorlar üç sesi kapsar. Üç sesli akorlar çalınırken yay orta tele konulmalı ve
sağlam tutularak çekilmelidir.

6.1.2. Etüt ve Eserlerde Üç Sesli Akor Çalma
Üç sesli akorlarda en alt tel ve orta telde bulunan notalar beraber çalınır, daha sonra orta ve
üst teldeki notalar beraber çalınır. Akorun herhangi bir sesinin tek duyurulmaması önemlidir. Akor
çalmaya alışılması için akor notalarını içeren sesler ayrı ayrı çalışılmalıdır. Üç sesli akorlarda üç sesin
de aynı anda çalınmasının en iyi yolu yayın orta telin üzerinde tutulmasıdır. Ses üretme esnasında
sağ el tarafından yay iyi kavranmalı, sağ kolun açısına dikkat edilerek tellere orantılı bir basınç
uygulanmalıdır.

134 6. ÜNİTE