Page 86 - BAĞLAMA 9

5 Bağlamada Tavırlar

5. BAĞLAMADA TAVIRLAR

Üniteye Hazırlık

1. Türk halk müziğinin yapısını araştırarak edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
2. İcra etttiğiniz eserlerin yöresel özellikleri hakkında araştırma yaparak edindiğiniz bilgileri
arkadaşlarınızla paylaşınız.
3. Kendi yörenizin müziğini tanıtan bir sunum hazırlayıp arkadaşlarınızla paylaşınız.

5.1. Türk Halk Müziğinde Tavır Kavramı

Tavır; bir yörenin tanınmış ve sevilen ozan, halk âşığı ya da yöresel sanatçılarının çalgısını icra
ederken göstermiş olduğu icra biçiminin; yörede yaşayanlar tarafından örnek alınarak uygulanmasıyla
ortaya çıkmıştır. Çalış tekniğinin tüm yöreye bu şekilde yayıldığı görüşü müzik bilimciler tarafından
kabul görür.
Türk halk müziğinde tavır kavramı, bir eserin kendine has ve üslubuna uygun olarak sunulması
anlamına gelir. Halk müziğinde görülen en belirgin tavır özellikleri ise yöreden yöreye farklılık gösteren
yörenin kendine özgü söyleyiş ve çalış biçimidir. Bağlamada tavır yörelerin tezene özelliklerinin
bağlamaya uygulanmasıyla meydana gelir. İcra edildiği yörenin de adını alır (Karadeniz tavrı, Ege
tavrı vb.). Tüm bu anlatılanlara ek olarak düzenli tezene hareketlerine de tavır denir.
Tezene vuruşları, çalgı çalınırken ritmik yapıyı kuvvetlendirmeyi; hareketli, canlı ve enerjik bir
duyumu sağlar. Ülkemizde yöresel tavırların fazla ve çeşitli olması, Türk müziğinin icra zenginliğini
gösterir. Çeşitli ve farklı biçimleri bulunan yöresel tavırlar; birbirinden ayrı birer öge olarak
düşünülmemelidir. Bağlama, Anadolu’da en çok kullanılan çalgılardan biridir ve bağlama çalarken
uygulanan tavırlar, keskin bir çizgi ile birbirinden ayrılamaz. Yöreler arası etkileşimler sonucunda
bir tavrın içinde, başka bir yöreye ait tavrın tezenesi de görülebilir. Örneğin Konya tavrında, zeybek
tavrının etkisi görülür. Bağlamanın üst telinin, zeybek tavrının sonuna eklenmesi ile Konya tavrı
oluşur.
Tavırların uygulanmasında parmakların kullanılışı oldukça önemlidir. Örneğin sürmeli tavrında
görülen “kıstırma hareketi” tezene atılırken yapılır. Kıstırma hareketinin yapılmasındaki amaç,
herhangi bir sesin yarım veya tam ses altına veya üstüne çarpma yapmaktır. Bu yüzden tavırlar

84