Page 32 - Gitar9_2021_kitap.indb

Okuma GİTAR KELİMESİNİN ETİMOLOJİK KÖKENİ

Parçası

irçok müzik sözlüğü ve ansiklopedisine göre gitar kelimesinin etimolojik kö-
Bkeni, Yunanca “kithara” sözcüğünden gelmektedir. Hemen hemen tüm dün-
ya dillerine girmiş bu kelimenin kökeni, her ne kadar kitharaya dayansa da gitar
ve kithara birbirine benzemeyen çalgılardır. Çünkü kithara bir tür lirdir, gitar ya
da lavtada olduğu gibi bir sapı yoktur.

unan mitolojisinde bulunan birçok destan ve hikâyenin yanı sıra, gitarın ata-
Ysı olduğu söylenen kitharanın da hikâyesi vardır. Bu mitolojinin çok tanrı-
lı bir inanış ve neredeyse akla gelebilecek her şeyin (yollar, denizler, hırsızlar,
dilenciler vb.) tanrısı olmasından dolayı tanrılarla ilgili birçok hikâye ve destan
türemiştir. Bu keyifli hikâyeler ve destanlar İyonyalı ozan Homeros sayesinde
günümüze ulaşabilmiştir.

MİTOLOJİDE KİTHARA VE KİTHARA İLE İLGİLİ HİKÂYELER

HERMES’İN DOĞUŞU VE KİTHARA

ermes’in doğumu ve çocukluğu bildiğimiz çocukluk evreleri gibi değildir.
HZeus’un (tanrıların ve insanların tanrısı) oğlu olan Hermes (hırsızların tan-
rısı ve aynı zamanda tanrıların habercisi) bir mağarada sabaha karşı doğar ve
saatler içinde yürümeye başlar. Mağaradan çıkan Hermes, yürürken bir kap-
lumbağa kabuğu bulur. Bir taraftan şarkılar söyleyen Hermes kaplumbağa ka-
buğundan sesin yankılandığını ve farklı bir tını ortaya çıktığını keşfedince buna
kirişler takarak müzik aleti yapmaya karar verir. Bunlarla uğraşırken karnı da
epey acıkan Hermes, karşısında inek sürüsünü görür. İneklerden bir tanesini
tanesini yakalayarak hem karnını doyurur hem de ionun iç organlarını kurutup
kaplumbağa kabuğuna kirişler ekler. Fakat çaldığı ineğin Apollon’a (müziğin,
şiirin ve güneşin tanrısı) ait olduğunu geç fark etmiştir (Görsel 1.48).

HERMES’İN KİTHARAYI APOLLON’A HEDİYE ETMESİ
Görsel 1.48: Elinde Lir ile
Apollon Heykeli ermes, hatasını anlayınca iz bırakmamak ve sürünün başka yöne gittiğini
Hdüşündürmek için yaklaşık elli ineği tek eliyle kuyruğundan yakalar ve çek-
meye başlar. Diğer eliyle de kitharasını çalmaktadır. Hikâyenin bu kısmı biraz
abartılı gelmiş olabilir fakat mitoloji genel olarak abartılı hikâyelerden oluşur ve
onun en eğlenceli tarafı da budur. Eğer Hermes’in bir elinde kithara, diğer elin-
de de kuyruğundan yakalanmış elli inek yeterince abartılı gelmediyse bunlarla
beraber Yunanistan’ı bir uçtan bir uca gittiğini de ekleyelim. Artık yorulmuştur
ve inekler de kötü kötü bakmaktadır kendisine. Bu sırada oradan geçmekte
olan kadersiz bir çobanın şaşkın bakışlarını görür. Bir çocuğu o hâlde kim görse
şaşırırdı elbette. Hermes çobanın önüne geçerek onu, gördüklerini unutacağı-
na yemin ettirir. Çoban geç de olsa karşısındakinin insan olmadığını anlar ve
mecburen Hermes’in istediği yemini eder ve “Bir şey söylersem taş kesileyim.”
diye söz verir.

Apollon, ineklerinin eksik olduğunu fark eder ve izleri takip ederek çobana ula-
şır. Çoban başta anlatmamak için dirense de, doğruyu söylemesi karşılığında
hayvanların yarısını alacağını duyunca ne gördüyse anlatır.

Bu sırada Hermes, mağarasına dönerek hiçbir şey yokmuşçasına beşiğine uza-
nır. Bir süre sonra Apollon mağaraya gelir.

-İneklerimi senin çaldığını biliyorum, der.

-İnek mi? O da ne?

Gitar Çalmayı Öğrenmeye Giriş 30