Page 116 - ÇALGI EĞİTİMİ KANUN 9

4. ÜNİTE

4. ÜNİTE: ÇÂRGÂH MAKAMI

4.1. Çârgâh Makamında Etüt, Seyir ve Eserler

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. Türk müziğinde kullanılan değiştirme işaretlerinin yazılış, rumuz ve koma değerlerini sınıfınızdaki arkadaşla-
rınızla paylaşınız.
2. Reşat Aysu’ya ait olan çârgâh peşrevi dinleyiniz.
3. Kayseri’nin Bünyan yöresine ait olan ve Adnan Türközü’nden alınan “Sin Sin Halayı” adlı eseri dinleyiniz.

4.1.1. Çârgâh Makamı

Türk müziğinde dörtlü ve beşlilerden oluşan dizilerin belli kurallar çerçevesinde işleniş biçimine makam denir. Ma-
kamların oluşumunda önemli olan, melodi akışlarını ve karakterlerini belirleyerek birbirlerinden ayırt edilebilmesini
sağlayan ögeler şunlardır:
Durak: Makamın sonlandığı perdedir. Karar perdesi adı da verilmektedir.
Donanım: Makamda kullanılan karakteristik ses değiştirici işaretlerdir.
Dizi: Makamı oluşturan dörtlü ve beşlilerin bütünüdür. Dörtlü ve beşli kavramları, makam hissi uyandıran küçük ses
gruplarıdır. Bu gruplara çeşni adı da verilir. Basit makamlar, en az bir tam dörtlü ve bir tam beşlinin veya bir tam beşli ve
bir tam dörtlünün birleşiminden oluşmaktadır. Basit makamların dizisini oluşturan tam dörtlü ve tam beşliler şunladır:
ÇARGÂH 4 lüsü ÇARGÂH 5 lisi
ÇARGÂH 5 lisi
ÇARGÂH 4 lüsü
Çârgâh Dörtlüsü ve Beşlisi ÇARGÂH 5 lisi
ÇARGÂH 4 lüsü
& & ÇARGÂH 4 lüsü w w & & w w ÇARGÂH 5 lisi w w w w
w w
w w
w w
& w w w w & w w w w w
& w T T w T T B B w &w T T w T T B B w T T w
w 9 9 T w T 9 9 w 4 4 B w 9 9 T w 9 9 w 4 4 B T
9 9
T 9 T 9 B 4 T 9 T B 4 T 9
T 9
9 9 4 9 9 4 9
BUSELİK 4 lüsü
BUSELİK 4 lüsü
Bûselik Dörtlüsü ve Beşlisi BUSELİK 5 lisi
BUSELİK 5 lisi
BUSELİK 4 lüsü w w BUSELİK 5 lisi w w
w w
w w
& & w w BUSELİK 4 lüsü w w w & & w w w w BUSELİK 5 lisi w w w
w
w
w
& w w w w & w w w w w
& w T T w B B T T & w T T w B B T T T T
T 9 9 B 4 4 T 9 9 T 9 9 B 9 9 T 9 9 T
4 4
T 9 B 4 T 9 T 9 B 4 T 9 T 9
9 4 9 9 4 9 9
Rast Dörtlüsü ve Beşlisi
RAST 4 lüsü RAST 5 lisi
RAST 4 lüsü
RAST 5 lisi
RAST 4 lüsü RAST 5 lisi w w
w 5w 5
&
& w w w w RAST 4 lüsü w5w5 w w & & w w w w RAST 5 lisi w w w
& w w w 5 w & w w w 5 w w
w
w
& w T T w K K w 5 S S & w T T w K K w 5 S S T T
T 9 9 K 8 8 S 5 5 T 9 9 K 8 8 S 5 5 T 9 9
T K S T 9 K S 5 T
9
8
8
9
5
9 8 5 9 8 5 9
Uşşak Dörtlüsü ve Hüseynî Beşlisi
UŞŞAK 4 lüsü HÜSEYNİ 5 lisi
HÜSEYNİ 5 lisi
UŞŞAK 4 lüsü
UŞŞAK 4 lüsü w w HÜSEYNİ 5 lisi w w
w w
w w
w 5w 5
& & w w UŞŞAK 4 lüsü w w w & & w w w 5w 5 HÜSEYNİ 5 lisi w
w
& w w 5 w 5 w w & w w 5 w 5 w w w
w
w
& w K K S S T T & w K K S S T T T T
K 8 8 S 5 5 T 9 9 K 8 8 S 5 5 T 9 9 T 9 9
K 8 S 5 T 9 K 8 S 5 T 9 T 9
8 5 9 8 5 9 9
KÜRDİ 4 lüsü
114 ÇÂRGÂH MAKAMI KÜRDİ 4 lüsü KÜRDİ 5 lisi
KÜRDİ 5 lisi
KÜRDİ 4 lüsü w w KÜRDİ 5 lisi w w w w
w w
w 3w 3
& & w w KÜRDİ 4 lüsü w w w & & w w w 3w 3 KÜRDİ 5 lisi w w
w
w
& w w 3 w w & w w 3 w w w
& w B B w 3 T T T T & w B B w 3 T T T T T T
B 4 4 T 9 9 T 9 9 B 4 4 T 9 9 T 9 9 T 9 9
B 4 T 9 T 9 B 4 T 9 T 9 T 9
4 9 9 4 9 9 9
HİCAZ 4 lüsü HİCAZ 5 lisi
HİCAZ 5 lisi
HİCAZ 4 lüsü
HİCAZ 4 lüsü HİCAZ 5 lisi w w
w 8w 8
w 4w 4
& & w w HİCAZ 4 lüsü w8w8 w w & & w w w 4w 4 HİCAZ 5 lisi w w w
w
w
& w w 4 w 8 w 8 w & w w 4 w 8 w 8 w w
& w S S w 4 A A S S & w S S w 4 A A S S T T
5 5 S 12 5 5 S 5 5 12 5 5 9 9
12
12
A
T
S
S
A
S 5 A 12 S 5 S 5 A 12 S 5 T 9
5 12 5 5 12 5 9