Page 100 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMAN| 9

5.3. R
5.3. Rast Makamında Dizi, Etüt ve Eserler ast Makamında Dizi, Etüt ve Eserler
Geleneksel Türk müziği ile ilgili konularda makam, durak, seyir, güçlü ve perde isimleri gibi gele-
neksel Türk müziği ses sistemine özgü birçok kavram kullanılacaktır. Makamsal konuların kuramsal
boyutunu kavrayabilmek için bu temel kavramları tanımak gerekmektedir.

Makam: Bir veya birkaç dizi üzerinde belirli bir seyirdir (gidiş). Bir durak ile güçlü sesi çevresinde
oluşan seslerin seyri, akışıdır.
Dizi: Birbirini takip eden 8 sesin Türk müziğindeki karşılığıdır. Basit makamlarda dizi, dörtlü ve
beşlilerin bir araya gelmesiyle oluşur. Her makamın bir dizisi vardır. Ancak dizi ile makam birbirine
karıştırılmamalıdır. Dizi, makamın çatısını teşkil eder fakat dizide belli kurallarla gezinilmezse makam
meydana gelmez.

Durak: Makamın karar yani bitiş perdesidir.
Seyir: Makamı oluşturabilmek için dizinin seslerinde belirli kurallara bağlı kalarak dolaşmaya denir.

Yeden: Karardan önce gösterilen perdedir. Bu perde, seyri durak perdesine yönlendirir.
Güçlü: Genelde (basit makamlarda) dizinin dörtlü veya beşlisinin birleştiği ve üzerinde en çok
durulan perdedir.
Geleneksel Türk Müziğinde Ses Sistemi

Geleneksel Türk müziğinde bir tam ses, “koma” adı verilen dokuz eşit aralığa bölünür. 1, 4, 5, 8 ve
9 komalarda farklı diyez ve bemol işaretleri kullanılır (Görsel 5.7).

1 4 5 8 9
koma koma koma koma koma

a s d f g

Do Re

ee r e w e

9 8 5 4 1
koma koma koma koma koma

Görsel 5.7: Geleneksel Türk müziğinde koma değerleri

99