Page 102 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMAN 9
P. 102
Geleneksel Türk müziğinde koma değerleri ve ses değiştirici işaretler Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1: Koma Değerleri ve Ses Değiştirici İşaretler
ARALIK KOMA DİYEZ BEMOL SİMGE
Koma 1 a e F
Eksik Bakiye 3 - - E
Bakiye 4 s w B
Küçük Mücennep 5 d e S
Büyük Mücennep 8 f r K
Tanini 9 g ee T
Artık İkili 12-13 - - A12-A13
Türk Müziğinde Ana Perdelerin Dizek Üzerindeki Yerleri ve İsimleri
& w w w w w
w w w
Kaba Çargâh Yegâh Hüseynî Acemaşiran Rast Dügâh Buselik Çargâh
Aşiran
9 w w w w w
w w w
&
Neva Hüseynî Acem Gerdaniye Muhayyer Tiz Tiz Tiz
Buselik Çargâh Neva
Bilgi Notu
Bir müzik yapıtını yazıldığı tondan başka bir tona yapısını bozmadan aktarmaya Batı müziğinde
“transpoze”, Türk müziğinde “göçürme” ya da “aktarım” denir.
Türk müziği ses sistemi, Batı müziği ses sistemine göre beş ses daha pes icra edilir. Örneğin Batı
müziğindeki 440 frekans “la” sesi, Türk müziğinde “neva” (re) perdesine; “mi” sesi ise “dügâh” (la)
perdesine karşılık gelir. Batı müziği ses sistemine göre yazılmış herhangi bir makamın dizisi Türk
müziği ses sistemindeki 5 ses akordun karşılığıdır.
5.3.1. Rast Makamı Dizisi ve Aldığı Değiştirici İşaretler
Rast makamı; Farsçada “doğru”, “sağ”, “gerçek” anlamlarına gelmektedir. Türk sanat müziğindeki
basit makamlar grubuna dâhil olan bu makam, geçmişten günümüze kadar Türk müziğinde en sık
kullanılan makamlardan birisi olmuştur.
Rast makamının genel özellikleri Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2: Rast Makamının Özellikleri
Dizisi Rast beşlisine, bir rast dörtlüsünün eklenmesiyle oluşan sol dizisidir.
Durak (Karar)
Sesi Sol (rast) sesidir.
Seyri Çıkıcıdır.
Güçlü Sesi Re (neva) sesidir.
Donanımı Si sesi için koma bemolü ve fa bakiye diyezi ses değiştirici işaretlerini alır.
Yeden Sesi Fa diyez sesidir.
Çıkıcı bir makam olduğu için seyre genellikle durak perdesi civarından baş-
Seyir Özellikleri lanır. Dizinin sesleri üzerinde gezinilerek neva perdesinde ilk kalış yapılır.
Gerekli asma kararlar gösterildikten ve genellikle yeden kullanıldıktan son-
ra makama son verilir.
100
