Page 31 - TİYATRO TARİHİ 9

Satir
Antik Yunan mitolojisinde kır yaşamının simgesidir. Satir kılığına girerek
törenlerde yer alan dithyrambos sözcüleri ikinci bir koro alayını oluşturmuştur.
Dionysos’un tören eşlikçileri satirler, tören alaylarında sözcülük yapmışlardır.

Satirler genellikle belden yukarısı çıplak, belden aşağısı ise keçi bedenli olarak
tasvir edilmektedir (Görsel 2.3). Çeşitli arkeolojik buluntularda keçi toynaklı,
sarkık saçlı ve kuyruklu varlıklar olarak şekillendirilmiştir. Satirlerin en bilineni,
flüt çalarak kırlarda dolaşan ve aniden insanların karşısına çıkabilme özelliği ile
ünlü çoban tanrısı Pan’dır. Özel olarak Dionysos’u yetiştiren de yaşlı bir satir olan
Silenos’tur. Dişi satirlere ise satires denmektedir.

š Görsel 2.3: Satir
= BİLGİ KUTUSU

Ülkemizde mitoloji dendiğinde akla gelen araştırmacıların başında Azra Erhat gelmektedir. Azra Erhat’ın
Mitoloji Sözlüğü kitabı mitolojik kahramanları oldukça geniş ele almıştır. Halikarnas Balıkçısı’nın 1985’te
yayımlanan Anadolu Tanrıları eseri de Azra Erhat’ın bu yayınıyla güçlenmektedir.

Yunanlar MÖ 700’den sonra Finike alfabesini kendi dillerine uyarlayarak yazıyı kullanmaya başlamışlardır. Bu
dönemden itibaren tiyatro ile ilgili kayıtlar da çoğalmıştır. Atina hükümetinin tiyatro festivallerine parasal
destek vermesi de tiyatroyla ilgili yazılı kaynakların artmasını sağlamıştır.

Antik Yunan tiyatrosunun sanatsal açıdan Klasik Dönem adı verilen en parlak dönemi MÖ V ve IV. yüzyıllarda
yaşanmıştır. Bu dönemde tragedya, komedya ve satir türündeki oyunların en güzel örnekleri yazılmış ve
sahnelenmiştir. Tiyatro türünün gelişimine kaynaklık eden tragedya ve komedya festivalleri düzenlenmiştir.

Q ARAŞTIRINIZ

Antik Yunan mitolojisinde Dionysos ve Demeter’in başından geçen olaylar nelerdir?

2.1.1. Antik Yunan Tiyatrosunun Genel Özellikleri

Antik Yunan tiyatrosu başlangıçta törenlerden doğsa da zamanla yapısına
çeşitli unsurlar katmıştır. Yazar ve oyuncu anlayışında değişiklikler yaşanmış,
koro unsuru geliştirilmiştir. Oyunları daha etkili kılan müzik, dans, maske
kullanımı gibi ögeler de bu gelişimin içerisinde yer almıştır.

2.1.1.1. Yazar ve Oyuncular

Antik Yunan tiyatrosunun başlangıcında oyuncu ile yazar aynı kişidir. Tarihte
bilinen ilk oyuncu ve yazar Thespis’tir (Tespis) (Görsel 2.4). Thespis MÖ 534’te
dithyrambos korosunun içinde yer alan bir kişiyi korodan ayırarak ona koro
başı görevini vermiştir. Böylece tarihteki ilk oyuncu ortaya çıkmıştır.

š Görsel 2.4: Thespis heykeli

29
ANTİK YUNAN TİYATROSU