Page 41 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

GÖZ

• Parlak ışıkta iris büzülür ve göz bebeği küçülür. Işık miktarı azaldıkça göze daha fazla ışığın girmesi için iris gevşer ve
göz bebeği büyür. İrisin arkasında gözü iki odacığa bölen göz merceği bulunur.
• Göz merceği ışığı kırarak görüntünün retina tabakasına düşmesini ve göz uyumunu sağlar. Göz merceğinin önü ve
arkası şeffaf bir sıvı ile doludur. Göz merceğiyle ağ tabaka arasındaki boşluk gözün şeklinin sabit kalmasını sağlayan
camsı sıvı ile doludur.
• Göz merceği asıcı bağlarla askıya alınmış biçimde durur.
• Uzaktaki bir cisme odaklanırken asıcı bağlar merceği çekerek daha da yassılaştırır. Yakındaki bir cisme odaklanırken
ise kirpiksi cismin (siliyer kaslar ya da silli cisim) kasılması asıcı bağların tersine göz merceğinin yuvarlak formunu
almasına neden olur. Yakındaki ve uzaktaki cisimlere odaklanırken asıcı bağlar ve kirpiksi cisim sayesinde göz mer-
ceği gözün uyum yapma işlevini yerine getirmiş olur. Işık ilk korneadan geçerek göze girer, göz merceği sayesinde
odaklanır ve gözün arka kısmındaki ağ tabakaya düşer.
Ağ Tabaka (Retina)
• Retina, fotoreseptörlerin ve görme sinirlerinin bulunduğu tabakadır.
• Fotoreseptörler çubuk hücreleri ve koni hücreleri olmak üzere iki çeşittir. Çubuk hücreleri siyah-beyaz (gri ve tonları
şeklinde) görmeden sorumlu iken koni hücreleri renkli görmeden sorumludur.

Ağ tabakanın yapısı
• Fotoreseptörlerdeki görme pigmentleri ışık absorblayan A vitamini türevi bir molekül içerir.
• Çubuk hücreleri ışığa hassastır. Loş ışıkta dahi tepki vermeleri onları gece görüşü ve çevresel görüş için en uygun
hâle getirir. Ancak netlik düşüktür. Gece nesneleri daha iyi görebilmek için nesneye değil hemen yanına bakmak daha
iyi sonuç verir.
• A vitamini eksikliğinde ışığın az olduğu ortamlarda görme alanının ve görme keskinliğinin belirgin azalması olarak
tanımlanan gece körlüğü meydana gelir.
• Retina tabakasında koni hücrelerinden yaklaşık 20 kat daha fazla çubuk hücreleri bulunur. Göze gelen ışık sarı nokta
(fovea) üzerine düşer ve oluşan görüntü terstir. Sarı noktada koni hücreleri daha yoğun biçimde yer alır.
• Koni hücreleri aktivasyon için parlak ışığa ihtiyaç duyar, düşük hassasiyete sahiptir. Ancak çubuk hücrelerine göre
daha hızlı tepki verir. Üç tip koni hücresinin her biri farklı dalga boylarına sahip ışığı absorbe eden farklı moleküllere
sahiptir. Işığın farklı dalga boyları farklı pigmentler tarafından absorbe edildiğinde beyin tarafından farklı koni hücrele-
rinden gelen uyarılar bir dizi renk olarak algılanır.
• Işık, retinanın arkasındaki çubuk ve koni hücrelerine ulaşana kadar bir hücre ağından ve optik sinir liflerinin içinden
geçer. Işığa yanıt olarak fotoreseptörlerde meydana gelen zar potansiyelindeki değişiklik optik sinirlere aktarılmadan
önce işlenir. Optik sinirlerde meydana gelen aksiyon potansiyellerle bilgi, beyne iletilir. Optik sinirler optik disk (kör
nokta) adı verilen ağ tabakanın fotoreseptörlerden yoksun bölümünden gözü terk eder.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 41