Page 44 - Konu Özetleri AYT Biyoloji
P. 44
GÖZ
• Katarakt, göz merceğinin saydamlığını kaybetmesiyle ışığın ve görüntünün retinaya ulaşamaması sonucu görme kay-
bının oluşmasıdır. Göz merceği daha opak hâle gelir ve mercekten geçen ışık miktarı azalır. Genellikle yaşlanmayla
ilişkili olsa da yaralanma ya da diyabet de katarakta yol açabilir. Bu rahatsızlık, ameliyatla düzeltilebilir.
• Presbitlik, yaşa bağlı olarak göz merceğinin esnekliğini kaybetmesi sonucu oluşur. Göz, uzak ve yakın cisimlere
bakarken uyum sağlayamaz. Presbitlik, ince kenarlı mercek kullanılarak düzeltilir.
• Glokom (göz tansiyonu), göz küresi içindeki camsı sıvı miktarının çok fazla artması sonucu ortaya çıkar. Göz küresi
içindeki basıncın artması, gözü besleyen kan damarlarının daralmasına neden olur. Retina hücreleri ve optik sinirler
yeterince beslenemez ve ölmeye başlar. Yükselmesi kırklı yaşlardan itibaren başlayıp altmışlı yaşlarda hız kazanır.
Hastalığın ilerleme durumuna göre çeşitli ilaçlarla, lazer operasyonları ya da ameliyatlarla tedavi edilebilir.
• Şaşılık, göz küresini hareket ettiren kaslardan birinin uzun ya da kısa olmasıyla ortaya çıkar. Bu durumda gözler farklı
yönlere bakar. Ameliyatla düzeltilebilir.
• İşitme kaybı, bebeklikten yaşlılığa kadar her dönemde görülebilir ve çocuklarda sosyal gelişim, yetişkin lerde ise
iletişim sorunlarını ortaya çıkarır. İşitme kaybı; iç kulak, işitme siniri ve işitme merkezinde ortaya çıkan sorunlardan
kaynaklanmaktadır. Ayrıca tümör tedavisinde kullanılan ilaçlar, kafa içinde basınç artışına yol açan migren ya da da-
marsal sorunlar, yaşlanmaya bağlı oluşan duyu azalması, gürültülü bir ortamda çalışma, enfeksiyonlar ve diyabet gibi
hastalıklar da işitme kaybına neden olmaktadır.
• Denge kaybı, çeşitli hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkabilen bir rahatsızlıktır. Denge kaybı; özellikle iç kulaktaki
kanalların iltihaplan ması, kanaldaki sıvılarda oluşan basınç artışı, denge sinirlerinin iltihaplanması ya da kulak kristal-
lerinin yer değiştir mesi ile oluşur.
NOT
İbn Heysem; gözün yapısını, görmenin nasıl gerçekleştiğini, görme bozukluklarının nedenlerini bugünkü bilgilere çok
yakın biçimde açıklamıştır. Görme olayının fiziksel ve cisimlerden göze ulaşan ışınlar yardımıyla oluştuğunu matema-
tiksel ispatlarla ortaya koymuştur.
DUYU ORGANLARININ SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI
• Dış ortamla sürekli temas hâlinde olan deri birçok mikroorganizmayla ilk temas noktalarından biridir. El ve vücut temiz-
liğine dikkat ederek mikroorganizmaların üremesi için elverişli ortamları ortadan kaldırmak gerekir.
Derinin Sağlıklı Yapısını Koruma Yolları
¡ Güneşin zararlı ışınlarından uzak durmak ve gerektiğinde cilt yapısıyla uyumlu koruyucu kremler kullanmak.
¡ Derinin pH ve nem dengesini korumak, alerjik etki göstermeyen temizlik ürünleri kullanmak.
¡ Derideki çizik ve yaraları dezenfekte etmek.
¡ Havlu, tarak, tırnak makası gibi kişisel bakım ürünlerini ortak kullanmamak.
• Gözün sağlıklı yapısını korumak için uzun süre ve yakından televizyon, bilgisayar, telefon ve tablete bakmamak; kitap
okurken, ders çalışırken, yazı yazarken ortamın uygun aydınlatılmasına dikkat etmek gerekir. Parlak ışık kaynaklarına
çıplak gözle bakılmamalı, güneşli ve karlı havalarda fazla ışık yansımalarına karşı doktor tavsiyeli ve doğru güneş
gözlükleri kullanılmalıdır.
• Dilde iltihaplanma ve mantar oluşumu dilin sağlıklı yapısını bozar. Bunu önlemek ağız ve diş temizliğine dikkat etmekle
mümkündür. Çok sıcak ve çok soğuk gıdaları tüketmemek, içeriği bilinmeyen ya da dile zarar verebilecek kimyasalla-
rın tadına bakmamak dilin sağlıklı yapısının korunması için önemlidir.
• Burnu karıştırmamak, burun kıllarını koparmamak, içeriği bilinmeyen ve keskin kokulu maddeleri koklamamak burun
sağlığını korumak için alınacak önlemlerden bazılarıdır.
• Kulak sağlığını korumak için sivri uçlu cisimlerle ve pamuklu kulak çubukları ile kulak temizlenmemelidir. Enfeksiyon
riskine karşı havuz, deniz gibi sulu ortamlarda uzun süre kalmamak ve sudan çıktıktan sonra kulağın nemli kalmasını
önlemek için kurulamak önemlidir. Yüksek sesli ortamlarda uzun süre kalmamak, kulaklıkla müzik dinlerken ses sevi-
yesini doğru ayarlamak alınacak önlemlerdendir.
44 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT
