Page 99 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

PSİKOLOJİK DESTEK

b) Psikanalitik Yaklaşım: Bilinçaltına önem veren bu yaklaşım ilk kez Sigmund Freud tarafından ortaya atılmıştır.
Psikanalitik yaklaşıma göre bastırılmış anı, düşünce ve istekleri barındıran bilinç dışı bölüm çatışmalara yol açarak
psikolojik ve fiziksel semptomlara neden olur. Psikanalistlere göre davranışın değişmesi, bireyin kendi bilinç dışı sü-
reçlerini ve çatışmalarını anlamasına ve içgörü kazanmasına bağlıdır. Bastırılmış düşüncelerin ortaya çıkarılması için
hipnoz, serbest çağrışım, rüya yorumu ve dil sürçmelerinin analizi gibi teknikler kullanılır. Tedavide amaç; bireyin geç-
miş yaşantılarının, şu anki davranışlarını nasıl etkilediğini anlamaya çalışarak var olan problemi çözmektir. Özellikle
psikonevrozlar (depresyon, histerik, fobik, depresif nevrotik gibi) kişilik bozukluklarının tedavisinde etkilidir.

c) Bilişsel Yaklaşım: Problemin kaynağının yanlış düşünce, inanç ve hatalı şemalardan kaynaklandığını, bunların de-
ğiştirilmesi ile duygu ve davranışların da değişeceğini, böylece problemin çözüleceğini savunan yaklaşımdır. Bilişsel
yaklaşımın öncülerinden Aaron Beck’e (İrın Bek) göre insanın kendi kendine söylediği “Çok şanssızım.”, “Başarısı-
zım.”, “Asla mutlu olamayacağım.” gibi olumsuz ifadeler bireyin düşünce ve duygu durumunu olumsuz etkiler. Tera-
pist, kişinin bu olumsuz ifade ve düşüncelerini fark etmesini ve değiştirmesini sağlamaya çalışır. Bu yaklaşım panik
atak, depresyon, yeme bozuklukları gibi çeşitli semptomların tedavisinde etkilidir.
d) Davranışsal Yaklaşım: Gözlenebilir davranışlara odaklanan, bütün davranışların etkileşim ve çevre yolu ile öğrenil-
diğini savunan yaklaşımdır. Bu yaklaşıma göre koşullanma yolu ile öğrenilen duygusal tepkiler, aynı öğrenme ilkeleri
kullanılarak unutturulabilir. Yapılan terapide edimsel koşullanma ilkeleri kullanılarak davranışlar biçimlendirilir.
HATIRLAYALIM

Edimsel koşullanma ilkeleri; olumlu pekiştirme, olumsuz pekiştirme ve sistematik duyarsızlaştırmadır.

Davranış tedavisinin amacı, uyumsuz ve bozuk davranışların yerine uyumlu davranışların kazandırılmasıdır. Özellikle
fobi ve obsesif kompulsif bozuklukların tedavisinde etkilidir.
e) Hümanistik (İnsancıl) Psikoterapi Yöntemi: İnsanın biricikliğine, özgürlüğüne inanan ve bunlara vurgu yapılması
gerektiğini savunan yaklaşımdır. Bireyin sadece dışarıdan gözlemlenebilen davranışlarına değil, davranışı gerçekleş-
tiren kişinin bakışına da önem verilmesi gerektiğini savunur. Bireyi kendi kendini değiştirme gücü olan bir kişi olarak
görür, ona saygı duyar. Hasta değil danışan ifadesini kullanır. Empatik anlayışla yargılamadan dinleme temel koşul-
dur. Kaygı bozuklukları, psikosomatik problemler, kişiler arası güçlükler ve krize müdahale durumlarında etkili olan bir
terapi türüdür.
f) Varoluşçu Yaklaşım: İnsanların kendilerini gerçekleştirme kapasitesine sahip olduklarını, yaşamlarının kendi seçim-
lerinden kaynaklandığını savunan yaklaşımdır. İnsan varlığının anlamı, özgür iradenin rolü gibi konulara odaklanır.
Terapide o an içinde bulunulan zamana odaklanmaya, bireylerin sorumluluk almalarına vurgu yapılır. İnsanın tercih
yapmakta özgür olduğuna, her zaman gelişip değişebileceğine inanır. Danışma sırasında bireyle kurulan ilişkinin daha
önemli olduğunu belirtir.

PSİKOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 99