Page 97 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

NORMAL DIŞI DAVRANIŞLAR - KİŞİLİK BOZUKLUKLARI - ŞİZOFRENİ

En bilinen kişilik bozukluklarından bazıları:
a) Paranoid (Sanrılı) Kişilik Bozukluğu: Geçerli bir kanıt bulunmaksızın kişinin aldatıldığından, takip edildiğinden, kul-
lanıldığından ve kendisine zarar verileceğinden aşırı derecede kuşkulanmasıdır. Paranoid kişilik bozukluğu olan bireyler;
gerçek dışı düşüncelere sahiptirler, kuşkucu ve çok gururludurlar. Bu kişiler güvensiz, tedirgin, şüpheci, ciddi, soğuk ve
gergindirler.
b) Şizoid Kişilik Bozukluğu: Duygusal tepkisizlik ya da tekdüze duygulanım ve yaşamdan kopukluk gözlenir. Bu kişiler
duygularını ifade edemeyen, sosyal ilişkiler kuramayan, soğuk, mesafeli, rekabetten kaçınan, yalnız kişilerdir. Bu nedenle
sırdaşları ve arkadaşları yoktur. Genellikle gün boyu bir konuya odaklanır ve başka hiçbir etkinliğe katılmazlar.
c) Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Bu kişiler için diğer insanların duyguları ve hakları bir şey ifade etmez. Bu kişiler so-
rumluluk, sadakat ve vicdan gibi duygulardan uzaktırlar. Toplumsal kurallara uygun yaşamazlar ve sorumluluk taşımazlar,
empati duygusundan yoksundurlar. Yasalara aykırı davranışlar, dürüst olmayan tutumlar, sürekli yalan söyleme, sinirlilik,
saldırganlık ve etrafına verdiği zararları önemsememe gibi özellikleri vardır.
ç) Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Yapılan iş veya etkinliğin geneline ve asıl amacına değil ayrıntılarına takılırlar.
Aşırı derecede katı, sabit, kuralcı, değişmez, düzenli ve rahatsız edecek derecede titizdirler. Bu kişiler başkalarına zarar
vermekten veya hata yapmaktan korkarlar. Genellikle; elleri defalarca yıkama, kapı tokmağına dokunmayı reddetme, kilit,
ocak, ütü vb. şeyleri sürekli kontrol etme gibi takıntılı davranışlar sergilerler.
d) Narsistik Kişilik Bozukluğu: Kişinin, kendisinin çok önemli olduğunu düşünmesidir. Bu bozukluk kendini diğer insan-
lardan üstün ve özel görme, başkasının doğrusunu kabul etmeyi güçsüzlük sayma, aşırı bencil ve benmerkezci olma,
sürekli dikkat çekmeye çalışma, başkalarının kendisine hayran olmasını isteme, büyük başarılar elde etme ve başkalarını
kendi çıkarları doğrultusunda kullanma gibi özelliklerle kendini gösterir. Bu kişilerin hayatlarında sevgi, saygı, empati, an-
layış ve duygusallığa pek yer yoktur.
e) Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Başkalarından destek ve öğüt almadan karar veremez ya da iş yapamazlar. Başkalarının
destek ve onayını yitirme korkusuyla isteklerini dile getirmekte güçlük çeker ve kolay kolay hayır diyemezler. Ayrılık kay-
gısını çok üst seviyede yaşarlar.

Şizofreni:
Beyin fonksiyonlarındaki bozukluklar sonucunda kişinin düşüncesini, davranışını ve duygularını ifade etme şeklini bozan
psikolojik bir rahatsızlıktır. Yani duygu ve düşünce bozukluğudur.
Şizofrenide kalıtımın rolü büyüktür. Ancak sosyal ya da çevresel faktörler, genetik olarak rahatsızlığa yatkın insanlarda
şizofreninin ortaya çıkmasını tetikleyebilir.
Kişi içine kapanıktır. Çoğu zaman sakindir. Bazen aniden olmadık şeylere sinirlenebilir veya gülebilir. Halüsinasyon görme,
konuşmada düzensizlik, kendi kendine konuşma, gülme, kendi yarattığı dünyanın gerçekliğine inanma, öz bakım eksikliği
gibi belirtiler görülebilir. İntihar olayı sıkça görülür. Şizofreni tanısı için bu belirtilerin en azından 6 aydır devam ediyor ol-
ması ve kişinin günlük hayatında belirgin bozulmaya neden olması gerekmektedir.

PSİKOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 97