Page 158 - Konu Özetleri AYT Tarih

OSMANLIDA SANAYİLEŞME ÇABALARI

Ekonomiyi Düzeltme Çabaları
• Balta Liman Antlaşması sonrası, Osmanlı topraklarına nüfuz etmek isteyen Avrupalı tüccarlar, Osmanlıda ulaşım
imkanlarını yetersiz görmüşlerdir.
• Osmanlı üzerindeki emellerini gerçekleştirmek için demiryolu ihaleleri ile Osmanlı ulaşım ağını kendi çıkarları için
kullanmak istediler.
• Bu amaçla ilk defa Aydın-İzmir demiryolu yapıldı.
• Osmanlıda Balta Limanı Antlaşması sonrası bozulan dengeler sonucunda dış borçlanma başlamıştır.

• Osmanlı Devleti, bütçe açıklarını kapatmak için önce
XVII. yüzyılda tımar arazilerini iltizam arazilerine çe-
virmiştir.

• Bu önlem yeterli olmayınca XVIII. yüzyılda iç borç-
lanmayı sağlamak içim “esham senetleri” uygula-
masını hayata geçirmiştir.
• Esham senetleri, bütçe açıklarını kapamaya yeterli
olmayınca Kırım Savaşı sırasında 1854 yılında ilk
defa İngiltere’den dış borç alınmıştır.
• Osmanlı Devleti’nin aldığı dış borçların nereye har-
canacağına borcu veren devlet karar vermiş, bu paralarla herhangi bir yatırım yapılamamıştır.
• Zamanla bu dış borçlar yatırım yapılmadığı için ödenemez hâle gelmiş ve Osmanlı maliyesi iflas etmiştir.

• 1877-78 Osmanlı Rus Harbi ağır bir mağlubiyet ile sonuçlanınca, Osmanlı Devleti dış borçları ödeyemez hale geldi.
• Tahta yeni çıkan II. Abdülhamit, dış borçların ödenmesi meselesine önem veriyordu. Padişah, borçların devletlerden
değil şahıslardan alındığını ve siyasi yönünün olmadığını belirtti.
• Alacaklılara yapılan çağrı neticesinde yapılan görüşmeler sonucunda 1881 yılında Muharrem Kararnamesi yayım-
landı. Bu kararnameye göre Maliye Bakanlığından bağımsız bir Düyûn-ı Umûmiye İdaresinin kurulmasına karar
verildi.

• Osmanlı Devleti, Düyûn-ı Umûmiye İdaresine
altı kalemden oluşan vergiyi vermeyi kabul et-
miştir.
• İdareye bırakılan vergiler; tuz tekeli gelirleri,
tütün tekeli gelirleri, damga vergisi, pul geli-
ri, içkiler üzerinden alınan vergiler, balık avı
vergileri ile adı yazan vilayetlerin ipek vergileri
yer alır.

• Düyûn-ı Umûmiye İdaresinin kurulması Os-
manlı ekonomisinin yabancı devletlerin kont-
rolüne girmesini kolaylaştırmıştır.
• Yabancı devletler başlangıçta, Düyûn-ı Umû-
miye İdaresi aracılığı ile toplanan vergiler ile
yetinirken, sonraki süreçte Osmanlı toprakla-
rında sanayide ve ticarette yatırım yaparak
etkinliklerini artırdılar.
• Düyûn-ı Umûmiye İdaresi kurulduktan sonra
bağımsız bir Osmanlı ekonomisinden bah-
setmemiz mümkün değildir. Bu idare Lozan
Barış Antlaşması ile kaldırılmıştır.

158 MEBİ KONU ÖZETLERİ TARİH - TYT-AYT