Page 223 - Konu Özetleri AYT Tarih

TARİH

KONU II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI GELIŞMELER
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI TÜRKIYE’DE SIYASI HAYAT

• Türkiye, 1923 -1946 yılları arasında tek partili bir biçimde yönetilmiştir.
• II. Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan süreçte ise dönemin konjonktürel gelişmelerine bağlı olarak çok partili siyasi
yaşama geçilmek için adımlar atılmıştır.

• Türkiye’de çok partili hayata geçilmesinde, savaş sırasında yaşanan ekonomik krize karşı olan tepkiyi azaltmak ve
ABD öncülüğünde kurulan demokratik blokta yer alma düşüncesi etkili olmuştur.
• Savaş sonrasındaki ilk gelişme ağaların ve devletin elinde olan toprakların bir kısmının topraksız köylüye dağıtılması
meselesiydi.
• 14 Mayıs 1945’te bu konuyu çözmek için Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu meclise sunuldu. Ancak bu kanunun meclis
gündemine gelmesi CHP içerisinde muhalif vekillerin tepkisine yol açtı.
• Görüşmeler sırasında muhalif vekiller anayasaya ve demokrasiye uygun davranılması amacıyla Cumhurbaşkanı İs-
met İnönü’ye Dörtlü Takrir denilen bir belge sundular.

• Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, kendisine sunulan bu bel-
geyi reddetti.
• Dörtlü Takrir‘in içeriği; ülkeyi çok partili bir yönetime
geçmesi, serbest seçimlerin yapılması, üniversite
özerkliği ve tek dereceli seçim sisteminin uygulanması
ile ilgilidir.
• Dörtlü Takrir‘in reddedilmesi üzerine Adnan Menderes,
Fuat Köprülü ve Refik Koraltan partiden ihraç edildi.
Celal Bayar da milletvekilliğinden ve partiden istifa etti.

• Çok partili hayata geçiş sürecine kurulan ilk parti Nuri Demirağ tarafından kurulan Milli Kalkınma Partisidir.

• Dörtlü Takrir neticesinde CHP’den ayrılan vekillerin öncülüğünde kurulan Demokrat Parti, Türk siyasetinde iz bırakan
ve ses getiren parti olmuştur.
• 1945-1950 yılları arasında yaşana siyasi süreçte Milli Kalkınma Partisinin öncülüğünde toplam 12 parti kurulmuştur.

SEÇIM SISTEMI VE USULLERINDE YAŞANAN DEĞIŞIMLER
• 1876 ve 1908 yıllarından bu yana uygulanan geçici seçim kanunu küçük değişikliklerle 1946 yılına kadar geldi.
• 1946 yılında iç siyaset gelişmeleri ve dış telkinlerin etkisi ile Tek Dereceli Seçim Sistemi kabul edildi. 1946 seçimleri
tek dereceli ve çok partili yapılan ilk seçimdir.
• 1950 seçimlerinden önce ise kabul edilen yasa ile birlikte gizli oy, açık sayım ilkesi kabul edildi. Bu şekilde yapılan
1950 seçimlerini Demokrat Parti kazandı. 27 yıl süren tek parti dönemi böylece sonra erdi.

II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI TÜRKIYE’DE EKONOMIK HAYAT
• II. Dünya Savaşı sürecinde yaşanan ekonomik sıkıntılar sebebi ile CHP, savaştan sonra devletçiliği yumuşatmış ve
liberal ekonomiye yönelmiştir.
• Liberalizmi uygulamak için 1945 yılında devalüasyon gerçekleştirilmiş, Türk lirasının değeri dolar karşısında düşürül-
müştür. Devalüasyon uygulanmasının sebebi ithalatı artırmak ve yerli ürünlerin ihracatını kolaylaştırmaktır.
• 1945-1950 yılları arasında İş ve İşçi Bulma Kurumu, Çalışma Bakanlığı ve İşçi Sigortaları Genel Müdürlüğü kuruldu.

TARIH - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 223