Page 11 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe

FELSEFE

KONU FELSEFİ DÜŞÜNCENİN ORTAYA ÇIKIŞI VE ÖZELLİKLERİ
ÖZETİ FELSEFE SORUSU NEDİR?
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

FELSEFİ DÜŞÜNCENİN ORTAYA ÇIKIŞI

Mısır ve Mezopotamya’da bilimin kuramsal nitelikte sorulara yönelemediği, Çin ve Hint’teki felsefenin zaman zaman mi-
tolojik düşünce ve dinî açıklamayla iç içe girmiş olduğu yerde, Yunanlı pratik kaygılardan uzak bir biçimde, anlamak ve
merakını gidermek için felsefe ve bilimle uğraşmıştır. Yunanlılar felsefeyi dinî veya mitolojik açıklamadan bağımsız bir
açıklama tarzı olarak öne sürmüşlerdir.

DİKKAT
Antik Yunan uygarlığından önce Mısır, Mezopotamya, İran, Hint ve Çin bölgelerindeki çalışmalarda olaylar mitolojik ve
dinsel nedenlerle açıklanmıştır.

Thales Anaksimenes Anaksimandros
Eski Yunan felsefesi, mitolojik düşünceyi reddederek onun sunduğu açıklama tarzından tatmin olmayan Thales, Anaksi-
mandros ve Anaksimenes gibi filozoflar eliyle kurulmuştur. Felsefenin Yunan’daki sistemli hâle gelişine damgasını vuran
olay, evrenin kökeni ve doğasıyla ilgili problemlere getirilen mitolojik açıklamaların bir tarafa bırakılmasıdır. Thales ve arka-
daşlarını filozof kılan en temel olgu, onların dinî ya da mitolojik açıklamaların yerine, özellikle bilimsel düşüncenin temelini
oluşturan “gözle görünür dünyanın akli ve anlaşılır bir düzeni gizlediğini” düşünmeleridir. Keza, ilk filozoflar “insan aklının
bu arayışta kendisinden yararlanılabilecek yegâne araç olduğu” inancını taşımışlardır.
Çin, Hint, Mısır ve Mezopotamya’daki bilimsel ve felsefi düşüncenin, pratik bir yönelimi olduğu yerde, Yunan filozofları;
doğaya, çıkar gözetmeksizin, bilmek amacıyla bilmek için yönelmiştir. Böylece düşünceyi tek tek örnek ve olgularda bırak-
mayıp Theoria’ya yükseltmişlerdir.
Sonuç olarak MÖ 6. yüzyıl dolaylarında felsefe Antik Yunan’da, dinî ya da mitolojik düşünceden kopuşun sonucunda,
doğal olayların, doğaüstü değil de doğal nedenlerle açıklanması gerektiği düşüncesiyle başlamıştır. Bu anlamda Yunan
felsefesi insan aklına dayanan bağımsız bir faaliyet olarak ortaya çıkmıştır.
PEKİ NEDEN ANTİK YUNAN?
Yunan uygarlığı Akdeniz ve Karadeniz kıyıları ile Trakya, Yunanistan, İtalya gibi bölgeleri içine alan zengin ve bereketli top-
raklarda kurulmuştu. Kurulduğu bölgenin doğal zenginlikleri, bitki örtüsü ve yaşamı kolaylaştıran yapısı Yunan toplumunun
doğayla mücadele etme zorunluluğunu azaltmıştı.
Ayrıca Anadolu’nun ticaret yolları üzerinde bulunması, Yunanların özellikle deniz yolu ile Akdeniz, Ege ve Karadeniz’e
komşu ülkelerle yaptıkları ticaret ekonomik olarak zenginleşmelerini sağlamıştır.
Felsefenin doğuşunda ekonomik refah, temel ihtiyaçların karşılanması önemli bir faktördür.
Yunanların ticari etkinlikleri, onların komşu kültürlerin düşünsel, teknik birikimlerini, beceri ve alışkanlıklarını da edinme-
sini sağlamıştır. Bu sayede Yunanlar matematik, geometri, tıp, astronomi gibi alanlarda önemli ilerlemeler kat etmiştir.
Örneğin, Thales astronomi, geometri ve matematik ile ilgili bilgilerini Mısırlılardan öğrenmiştir. Yunanlar bu kültürel birikimi
özümseyerek kendi medeniyetlerinin bir parçası hâline getirmişlerdir.
Bu süreçler, Antik Yunan toplumunda, özgür vatandaş konumundaki Yunanların, felsefe yapmak için ihtiyaç duyduğu
serbest zamanı sağlamıştır.
Böylece filozoflar agora ve kapitollerde bilgelik, siyaset, ahlak ve doğanın yapısı gibi birçok konu üzerinde konuşma fırsatı
yakalamışlardır.
Atina gibi kentlerde demokrasi kültürü gelişmiştir. Demokrasi kültürü insanların düşüncelerini paylaşmalarını ve özgürce
dile getirmelerini sağlamıştır. Bu durum Antik Yunan toplumunda farklı görüş ve düşüncelere karşı açık bir ortamın oluş-
masını kolaylaştırmıştır.
FELSEFE - TYT/AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 13