Page 78 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

BAKTERİLER ÂLEMİ, ARKELER ÂLEMİ

Bakteriler, uyum yetenekleri yüksek olduğu için hemen hemen her ortamda yaşayabilmektedir. Bakterilerin bazı türleri
faydalı, bazı türleri ise zararlıdır. Bakteriler beslenme bakımından ototrof veya heterotrof olabilir. Bazı bakteriler parazit
yaşar. Ototrof bakteriler, fotosentez veya kemosentez yoluyla besin üretir. Tüm bakterilerde depo polisakkarit glikojendir.
Bakterilerin ayrıştırıcı olanları organik maddelerin inorganik maddelere dönüşümünü sağladığından doğadaki madde dön-
güsünde çok önemlidir.

Bakteri Hücrede büyüme durur. DNA eşlenir.
Ayrılımı
sağlayan
yapı Endospor oluşturan gen aktive olur.

Spor kılıfı oluşumu başlar.
Öncül
spor
Ana hücre Peptidoglikan yapılı hücre duvarı oluşur.

Spor kılıfı oluşur.

Endospor
Ana hücre bozulur. Endospor serbest kalır.

Endospor oluşumu

Bazı bakteriler, olumsuz ortam şartlarında (kuraklık, besin kıtlığı, radyasyon, zehirli maddeler gibi) endospor oluşturur.
Endosporlar, çevresel değişimlere oldukça dayanıklı olup uzun süre canlı kalabilir. Ortam şartları uygun hâle geldiği zaman
endospor durumu sona erer.
Bakterilerde üreme, DNA’nın eşlenmesinden sonra ikiye bölünerek gerçekleşir. Bakteriler, eşeyli üreme ile çoğalmadıkları
hâlde genetik çeşitliliği oldukça fazla olan âlemdir. Bu çeşitlilik mutasyon, konjugasyon gibi olaylarla sağlanır.
Konjugasyonda DNA (plazmit), bakteri hücresinden diğer bir bakteri hücresine tek yönlü olarak aktarılır. Aktarma işlemi
için geçici olarak stoplazmik köprü oluşturulur. DNA’nın aktarıldığı bakteri hücresi, kalıtsal açıdan kendisinde olmayan bir
özellik kazanmış olur ve genetik çeşitlilik artar. Konjugasyon, aynı türe ait bakteriler arasında meydana gelir. Bakteri kon-
jugasyonu sırasında birey sayısında artış meydana gelmediğinden çoğalma olarak kabul edilmez.
Bakterilerde eşeysiz üreme basit ikiye bölünme yöntemiyle gerçekleşir. İçinde besin bulunan kültür ortamında bakteriler
yaklaşık 20 dakikada bir bölünebilir.
Bakterilerin oksijenli solunum, oksijensiz solunum ve fermantasyon yapabilen türleri vardır. Fermantasyon yapabilen bak-
teriler, son ürün olarak etil alkol, laktik asit gibi ürünler oluşturur. Oksijenli solunum ve fotosentez yapan bakteri türlerinde
hücre zarı, içe doğru kıvrımlar yapar. Bu kıvrımlarda enzimler ve ETS (elektron taşıma sistemi) elemanları bulunur. ATP
(adenozin trifosfat) kıvrımlı zarlarda sentezlenir.
Bakteriler; mikroskop altında genellikle küre, çomak, virgül ya da spiral şeklinde görülür.

Küre Çomak Virgül Spiral

Şekillerine göre bakteriler
• Hastalıklara neden olan bakterilere patojen adı verilir. Tüberküloz (verem), tetanos, ülser, menenjit (beyin zarının
iltihaplanması) gibi hastalıklar bakteri kaynaklıdır. Patojen bakteriler ürettikleri toksin ile organizmaya zarar verir.

78 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - TYT