Page 50 - Konu Özetleri TYT Tarih

ANADOLU’NUN İLK SİYASİ TEŞEKKÜLLERİ

DANİŞMENTLİLER BEYLİĞİ (1080-1178)
• Melikşah’ın emîrlerinden Danişment Gazi tarafından 1080’de Sivas’ta kurulmuştur.
• Malatya, Kayseri, Tokat, Niksar ve Amasya civarlarını da hâkimiyetleri altına almışlardır.

• I. Haçlı Seferi sırasında, I. Kılıç Arslan’la birlikte hareket ederek Haçlılara büyük kayıplar verdirmişlerdir.
• Destansı başarıları anlatan ve Türk edebiyatının önemli bir eseri olan Danişmentnâme, beyliğin adını ön plana çıkar-
mıştır.

• Beyliğin Anadolu’da inşa ettiği önemli kültür eserleri şunlardır: Niksar Ulu Cami, Kayseri Ulu Cami, Melik Danişment
Kümbeti, Emir Gazi Kümbeti, Hilafet Gazi Kümbeti ve Tokat Yağıbasan Medresesi'dir.

KRİTİK BİLGİ
Yağıbasan Medresesi Türklerin Anadolu’da yaptıkları ilk
medresedir.

ARTUKLULAR BEYLİĞİ (1102-1231)
• Anadolu’nun fethinde büyük yararlılıklar gösteren Oğuzların Döğer boyundan Artuk Bey tarafından kurulmuştur.
• Artuklular Beyliği; Hasankeyf, Mardin ve Harput kolu olmak üzere üç kol hâlinde varlıklarını devam ettirmiştir.
• Artuklular, ilme ve ilim insanlarına değer vermiş ve ilim insanlarını desteklemişlerdir. Dönemin ünlü âlimi El-Cezerî
bilimde, teknik ve mekanik alanda bazı buluşlara öncülük etmiştir.
• Diyarbakır Ulu Cami, Mardin Ulu Cami, Harput Ulu Cami, Malabadi Köprüsü, Artuklu Sarayı ve Mardin Zinciriye Med-
resesi Artuklular Beyliği’nin inşa ettiği önemli yapılardır.

KRİTİK BİLGİ

El-Cezerî, bilim ve teknik alanındaki sibernetik çalışmala-
rıyla ilk robotun mucidi sayılmaktadır.

ÇAKA BEYLİĞİ (1081-1093)
• Çaka Bey, İzmir’i fethederek 1081’de beyliğini kurmuştur.
• Oluşturduğu 40 parçalık donanmayla sınırlarını genişleterek bazı Ege adalarında ve Ege Denizi kıyı şeridindeki bazı
şehirlerde hâkimiyet sağlamıştır.
• Bizans İmparatorluğu’na karşı mücadele veren Çaka Bey; Peçenekler ve Türkiye Selçukluları ile ittifak kurarak İstan-
bul’u kuşatmak istemiştir.

• Bizans’ın siyasi manevraları sonucu Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan, Çaka Bey’i öldürtmüştür.

KRİTİK BİLGİ
Çaka Bey bilinen ilk Türk denizcisidir. Türk tarihinde ilk ter-
sane ve donanmayı kurarak denizcilik alanında Türk dev-
letlerine örnek olmuştur.

TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ (1077-1308)

• Melikşah tarafından Anadolu’nun fethi için görevlendirilen Kutalmışoğlu Süleyman Şah, İznik’e kadar bütün Anado-
lu’yu ele geçirerek 1077 tarihinde Türkiye Selçuklu Devleti’ni kurdu ve İznik şehrini devletin merkezi yaptı.

50 MEBİ KONU ÖZETLERİ TARİH - TYT-AYT