Page 52 - Çevre ve İklim Değişikliği Etkinlik Kitabı

ÇEVRE VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
OKURYAZARLIĞI

Yaratıcı
1. Düşünce ve İletişim
ETKİNLİK İnovasyon Becerisi
Becerisi Ders İçi
Bireysel
Etkinliğin YUVARLANAN DOMİNO ETKİSİ VE DEVRİLME NOKTALARI Etkinliğin 1 Ders Saati
Adı Süresi

Öğrencilerin iklim değişikliğinin küresel çapta ortaya çıkarabileceği durumları ve birçok
Etkinliğin çevre felaketini nasıl tetiklediğini fark edebilmeleri, iklim değişikliğinin gelecekte ortaya
Amacı
çıkarabileceği durumlar hakkında senaryolar üretebilmeleri.

Yönerge : Aşağıdaki etkinlik açıklamasını okuyarak verilen etkinlik basamakları takip ediniz.

Etkinlik Açıklaması: Dönüm noktası, eşik noktası, geri dönüşü olmayan nokta manasında kullanılabilen devrilme
noktası, süregiden bir değişimin ya da göreli bir denge durumunun yeni ve geri dönülmez bir gelişim gösterdiği eşi-
ği ifade eder. Devrilme noktası, pozitif geri-beslemeli bir sistemin sonucudur. İklim değişimini ve devrilme noktalarını
bir bisikletin hareketi üzerinden ele alarak da düşünebiliriz.

Bisikletin tekerleğini pedal çevirerek yavaş yavaş hızlandırdığımızı düşünelim. Tekerleğe yüklediğimiz enerji biz
pedal çevirmeyi bıraksak bile tekerleğin dönüşünün devam etmesini sağlayacaktır. Bu, atmosferde biriktirdiğimiz
gazların sera etkisi göstermeye uzun yıllar devam etmesine benzetilebilir. Devrilme noktası ise birçok pedal ve
tekerleğin birbirine bağlı olduğu bir ortamda tekerleklerin pedalı çevirenler olmadan bile birbirlerini döndürmesi
sonucu hareketin istenmemiş yönlere doğru yayılması gibi düşünülebilir.

Bilim insanları, küresel sıcaklık ortalamasındaki artışın
kritik karbon rezervlerinin açığa çıkmasına yol açacak
düzeye ulaşması hâlinde dünyada kontrolü mümkün
olmayan iklim dengesizlikleri yaşanabileceği uyarısın-
da bulundu. İsviçre’nin Stockholm Üniversitesine bağlı
Stockholm Direnç Enstitüsünden bilim insanları, yeryü-
zünde kritik bazı karbon yataklarının çözülmesi ve bu-
rada saklı karbonun atmosfere yayılması hâlinde oluşa-
cak domino etkisinin yeryüzünü geri dönüşü olmayan
bir iklim dengesizliğine sürükleyebileceğini belirtti. Bu
noktadan hareketle bilim insanları dünyanın iklim siste-
mi için dokuz tane devrilme noktası belirlediler. Bu dev-
rilme noktalarının her birinin geçilmesi kendi içerisinde
geri dönülmez sonuçlar doğurabilecek nitelikte. Görsel 10.6: Küresel ısınma sonrası domino etkisi

Bilim İnsanları Tarafından Belirlenen Dünyadaki Dokuz Devrilme Noktası
• Hindistan yaz musonunun çökmesi

• Sahara/Sahel alanının yeşillenmesi ve Batı Afrika musonunun bozulması
• Arktik deniz buzunun erimesi
• Amazon ormanlarının yok olması
• Kuzey ormanlarının yok olması

• El Nino Güney Salınımı'nın artması
• Atlantik termohaline dolaşımının çökmesi
• Grönland buzulunun erimesi
• Batı Antarktika buzulunun erimesi

52