Page 48 - Finansal Okuryazarlık

FİNANSAL
OKURYAZARLIK 5. KONU

TÜKETİCİ VE TÜKETİCİNİN KORUNMASI

Görsel 5.1: Tüketiicinin korunması
Tüketici, ticari bir amaç gütmeden kendisi ve ailesi için tüketim yapan kişi olarak tanımlanmaktadır. Başka bir
tanıma göre de tatmin edilecek ihtiyacı, harcayacak parası ve harcama isteği olan tüm kişi, kurum ve kuruluşlar
olarak ifade edilmektedir. Bu tanım çok daha geniş bir kitleyi kapsamaktadır. Kişiler, aileler, üretici ve satıcı
işletmeler, tüzel kişiler, kamu kuruluşlar ve kâr amacı gütmeyen kurumlar bu kitlenin içinde yer almaktadır.
Tüketicinin korunmasının tarihi, ilk insanlara ve hatta ilk inanışlara kadar uzanır. Dinler ve ahlak öğretileri tüke-
ticinin korunmasına, insan hakkı ve kul hakkı perspektifinden bakmış; çeşitli düzenlemeler yapmış ve gereken
cezai işlemler uygulamıştır. Her ne kadar tüketicinin korunması bir kavram olarak 19. yüzyılın sonlarında mey-
dana çıktıysa da tarihî gelişim olarak Eski Ahit'e kadar dayanmaktadır. Dinî bir buyruk kitabı olan Eski Ahit'te,
insanlığın ilk yazılı kanunları olarak bilinen Hammurabi Kanunlarında, Sümerlerde, Hititlerde ve eski Hint Ka-
nunlarında tüketicilerin korunmasıyla ilgili düzenlemeler yer almaktadır. Binlerce yıllık olan bu eserlerde yi-
yeceklerin saflığının korunması ve ölçü tartıda dürüstlüğün sağlanması gibi pek çok konuda düzenlemeler
yapılmıştır. Daha sonraki tarihî gelişmeler içerisinde 1215 tarihli Magna Carta Libertatum önemli bir yer tut-
maktadır. Kısaca geçmişten günümüze kadar her oluşumun ve devletin tüketicinin korunması ile ilgili çeşitli
düzenlemeler ve kanunlar çıkardığı görülmektedir.
Ülkemizde de bu konuyla doğrudan ilgili olan birçok çalışma yapılmış ve kanunlar çıkarılmıştır. Türk tüketicisi-
nin yaşadığı sorunlar dikkate alınarak hazırlanan 4077 sayılı “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”, tüketici-
nin korunması alanında bir dönüm noktası olmuştur. İlk kez Türkiye’de tüketiciler yasal, kurumsal ve örgütsel
haklar elde etmişlerdir. Kanun çıkarılmadan önce dağınık bir şekilde çok sayıda yasa, tüzük ve yönetmelik içe-
risinde yapılan tüketicinin korunmasına ve haklarına ilişkin düzenlemeler, çerçeve kanun niteliğinde olan 4077
Sayılı Kanunla bir çatı altında toplanmıştır. Bu kanunda yer alan temel düzenlemeler: ayıplı mal ve hizmetler,
satıştan kaçınma, taksitli satışlar, kampanyalı satışlar, kapıdan satışlar, ticari reklam ve ilanlar, tüketici kredisi,
süreli yayınlar, fiyat etiketi, garanti belgesi, tanıtma ve kullanma kılavuzu, satış sonrası hizmetler gibi düzenle-
melerdir.

48