Page 31 - Sosyal Bilimlerde Araştırma Rehberi

• Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerinde hangi etkenlerin belirleyici
olduğu amacıyla yapılan bir araştırmanın soruları şu şekilde olabilir:
• Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihleri, cinsiyete göre farlılık
göstermekte midir?
• Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihleri, ailenin ekonomik durumuna
göre farlılık göstermekte midir?
• Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihleri, anne babalarının mesleklerine
göre farlılık göstermekte midir?
Araştırma Soruları • Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihleri, anne babalarının eğitim durumuna
göre farlılık göstermekte midir?
• Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerinde üniversitenin saygın bir imaja
sahip olması etkili midir?
• Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerinde bilgiye ulaşma imkânları
etkili midir?
• Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerinde kampüs özellikleri etkili midir?
• Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerinde üniversitenin sosyal imkânları
etkili midir?

Literatür Taraması
Her araştırma belirlenen konuda daha önce yapılmış olan araştırmaların incelenmesini gerekli kılar. Lise son sınıf öğrencilerinin üni-
versite tercihlerini belirleyen etkenler üzerine yapılacak olan bir literatür taraması ile araştırmak istenilen konunun daha önce çalışılıp
çalışılmadığı anlaşılmış olurken konu hakkında belirli bir bilgi birikimi de elde edilmiş olur. Böylece araştırma hem teorik bir dayanak
kazanacak hem de alan araştırmasında dikkate alınması gereken değişkenler net olarak belirlenebilecektir.
Literatür taraması sonrasında örnek araştırma için daha önce saptanan değişkenler dışında üniversitenin saygınlık ve imajı, bilgiye
ulaşma imkânı, kampüs özellikleri, sosyal imkânları gibi faktörlerin de üniversite tercihlerinde etkili olduğu ortaya çıkabilir. Bu durum-
da belirlenen tüm değişkenlerin araştırma ile sınanması gerekecektir.
Hipotez Oluşturmak
Hipotez, doğruluğu ya da yanlışlığı bilimsel olarak sınanmaya muhtaç olan iddialardır. Örnek araştırma için hipotez şu şekilde kuru-
labilir:
Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerinde cinsiyet, ekonomik durum, ebeveynlerin mesleği, eğitim
durumu, üniversitenin konumu, saygınlık beklentisi, bilgiye ulaşma imkânı, kampüs özellikleri ve üniversitelerin sosyal imkânları
belirleyicidir.
Araştırmanın Yürütülmesi
Alan araştırmasını yapmak üzere sahaya çıkılmadan önce ön hazırlıkların tamamlanması gerekir. Bu hazırlıklar araştırma yöntemine
karar verilmesi, evrenin ve örneklemin belirlenmesi, araştırma tekniğinin seçilmesi ve tekniğe uygun soruların hazırlanmasıdır. Hazır-
lıklar tamamlandıktan sonra sahadan veriler toplanır, analiz edilir ve yorumlanır.
Araştırmanın Yöntemi
Ankara’da yaşayan lise son sınıf öğrencilerinden oluşan geniş bir evrenin üniversite tercihlerini etkileyen etkenlerin neler olabilece-
ğini cinsiyet, ekonomik durum, üniversitenin saygınlığı, konumu gibi çeşitli değişkenler arasında nedensel ilişkiler kurarak bulmayı
sağlayacak en uygun yöntem nicel araştırma yöntemidir. Bu yöntemle araştırmada ortaya konulan hipotezlerin test edilmesi, verilerin
sistemli bir şekilde toplanması, analiz edilmesi ve elde edilen verilerin sayısal olarak ifade edilmesi sağlanabilir.
Evren ve Örneklem Seçimi

Araştırmada örneklemin belirlenmesi için öncelikle evrene giren kişi sayısının saptanması gerekmektedir.
2021-2022 verilerine göre Ankara’da lise son sınıfa (12. sınıf) devam eden 31918 erkek, 27966 kız öğrenci bulunmaktadır (MEB,
2022, s. 167). Buna göre araştırma evreni toplam 59884 kişiyi kapsamaktadır.
Örneklem büyüklüğüne karar verirken, küçük gruplarda evrenin tamamı ile çalışmak; benzer çalışmaların örneklem hacmini kullan-
mak; formüllerden yararlanmak; hazır yazılım kullanmak ya da hazır örneklem büyüklüğü tablosu kullanmak mümkündür.
Tablo 1’de tesadüfi örnekleme yöntemlerinde yeter sayıya ilişkin verilen bilgileri dikkate alarak örneklem büyüklüğüne karar verilebilir.

31