Page 36 - Sosyal Bilimlerde Araştırma Rehberi

Anketle elde edilen ham veriler çetele tutarak yüzdelik oranlar halinde ifade edilebilir ancak günümüzde sosyal bilimler alanında veri-
leri ayrıntılı bir şekilde analiz etmek için geliştirilmiş bilgisayar programları yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu programlar değişkenler
arasındaki ilişkileri daha kapsamlı ve çok boyutlu bir şekilde ortaya koymaktadır.
Verilerin Yorumlanması

Bu örnek çalışmaya esas teşkil eden anket 5 derecelendirme basamağından oluşan Likert ölçeğine göre hazırlanmıştır. Her bir so-
ruya öğrencilerin yüzde kaçının hangi cevabı verdiği ortaya konularak öğrencilerin verdikleri cevaplar sayısal verilere dönüştürülür.
Bu sayısal verilerden birtakım genellemelere ulaşılmaya çalışılır. Ancak genelleme yapmakta acele etmemek gerekir. İki değişken
arasındaki ilişkiden yola çıkarak bir genelleme yapmadan önce etkili olabilecek farklı değişkenlerin etkisinden arındırma işlemi yapıl-
malıdır. Örneğin üniversite tercihini etkileyen en önemli değişkenin ulaşım kolaylığı olduğunu söyleyen bir adayın diğer cevaplarına
da bakmak gerekir. Seçtiği bölümden mezun olduğunda iş bulma sorunu yaşamayacağını düşünüyorsa hangi üniversite olduğu onun
için önemli olmayabilir.

Burada örnek verilen araştırmada amaç öğrencilerin cinsiyeti, ekonomik durumları, ebeveyn meslekleri, eğitim durumları vb. özel-
likleri ile üniversite tercihleri arasındaki ilişkinin düzeyini tespit etmektir. Verilerin analiz edilmesiyle adayların üniversite tercihini en
çok hangi faktörlerin etkilediğinin tespit edilmesi sağlanır. Değişkenler arasındaki ilişkinin nasıl kurulduğu ortaya konulduktan sonra
korelasyonun varlığı ve gücüne bağlı olarak veriler yorumlanır.

Örnek araştırmada katılımcıların cinsiyetleri ile üniversite tercihlerine ilişkin görüşleri arasındaki ilişkinin anlamlı olup olmadığı irdelen-
mek istenebilir. Bunun için elde ettiğimiz verilerin şu hipotezi doğrulayıp doğrulamadığına bakmak gerekir.
H1: “Katılımcıların üniversite tercihleri cinsiyete göre farklılık göstermektedir.”

Veriler analiz edildiğinde üniversitenin saygınlık ve imajının, bilgiye ulaşma imkânının, kampüs özelliklerinin, sosyal imkânlarının ve
konumunun dikkate alınmasında cinsiyetin etkili olup olmadığı ortaya çıkacaktır. Kız ve erkek öğrenciler arasında yapılan karşılaştır-
mada anlamlı farklar tespit edilirse H1 hipotezi doğrulanmış olur.

Araştırmaya katılan öğrencilerin ekonomik durumları ile üniversite tercihlerine ilişkin görüşleri arasında ilişki olup olmadığı incelen-
diğinde üniversitenin konumu etkili bir değişken olarak karşımıza çıkabilir. Örneğin “Yaşadığım ildeki bir üniversiteye gitmeyi tercih
ederim.” maddesini işaretleyenler ile gelir durumu arasında anlamlı bir ilişki olabilir. Öğrencilerin üniversite tercihlerinde ekonomik
durum ile üniversite türü arasındaki ilişkiye de bakılabilir. Bunun için elde ettiğimiz verilerin şu hipotezi doğrulayıp doğrulamadığına
bakmak gerekir.

H2: Ekonomik durum ile katılımcıların tercih edecekleri üniversite türünde farklılık vardır.

Üniversite tercihini etkileyen faktörlerin tercih edilecek üniversite türü değişkenine göre değişiklik gösterip göstermediğini belirlemek
için veriler analiz edilir. Alt, orta ve üst grubundaki katılımcıların tercih edecekleri üniversite türü anlamlı farklar tespit edilirse H2
hipotezi doğrulanmış olur.

Üniversite türü değişkeninin üniversite tercihini etkileyen saygınlık ve imaj, bilgiye ulaşma imkânı, kampüs özellikleri, sosyal imkânları
ve konum boyutları için anlamlı bir farklılığa yol açıp açmadığına da bakılabilir. Üniversite türü değişkeninin kampüs özellikleri boyutu
için anlamlı bir farklılığa yol açtığı görülebilir. Devlet üniversitelerini tercih eden öğrencilerin kampüs özellikleri alt boyutunu dikkate
alma puanları, vakıf üniversitelerini tercih eden katılımcılardan daha yüksek olabilir. Kampüs özellikleri alt boyutuna ilişkin puanlar
incelendiğinde devlet üniversitesinde okumak isteyen öğrencilerin üniversite tercihlerinde kampüste barınma, ulaşım, yiyecek-içecek
ve sağlık hizmeti imkânlarının olması gibi hususlara daha fazla önem verdikleri sonucuna ulaşılabilirken üniversite kampüsünün ge-
lişmiş olması arasında anlamlı bir ilişki bulunmayabilir.
Aynı şekilde ebeveynlerin mesleklerinin üniversite tercihine olan etkisi analiz edilir veya sosyal bilimleri tercih eden öğrencilerin üni-
versite tercihi yaparken öncelik verdiği kriterlerle fen bilimlerini tercih eden öğrencilerin tercih kriterleri arasında anlamlı bir farklılık
olup olmadığı irdelenebilir.
Raporlama

Raporlama aşaması yapılan araştırmadan elde edilen sonuçların bütünlüklü biçimde aktarılmasını sağlayan bölümdür. Bu bölümü
oluştururken araştırma konu başlığı, özet, amaç, giriş, yöntem, bulgular, sonuç ve tartışma, öneriler, kaynak ve ekler bölümlerine
yer verilmesi gerekir. Araştırma raporuna ilişkin detaylı bilgi için rehberde yer alan “Raporlama/Araştırma Bulgularının Sunulması”
başlığına bakabilirsiniz.

36