Page 65 - 3 Adım TYT Coğrafya

COĞRAFYA
TYT 3.
ADIM
İç Kuvvetler

1. Orojenez, dış kuvvetler tarafından aşındırılan malzemeler 3. Epirojenez, yer kabuğu parçalarının dikey doğrultuda ve ya-
deniz tabanlarında birikerek binlerce metre kalınlığında tortul vaş bir şekilde yükselmesi ya da alçalması olayıdır.
tabakalar oluşur. Levha hareketleri sonucu oluşan yan ba-
İzostatik denge, manto üzerinde yüzer durumda bulunan
sınçların etkisiyle bu tabakaların sert yapıdakilerinin kırılma-
farklı yoğunluk ve kalınlıktaki yer kabuğu parçalarının manto-
sı, esnek yapıdakilerinin kıvrılması ile dağlar oluşur.
ya az ya da çok gömülerek oluşturdukları dengedir. İzostatik
• Prekambriyen’de Huron Kıvrımları dengenin bozulmasıyla hafifleyen tabakalar yükselirken ağır-
• Paleozoyik’te Kaledoniyen ve Hersiniyen kıvrımları laşan tabakalar alçalır.
• Mesozoyik ve Tersiyer’de Alpler, Kayalıklar, Himalayalar
İzostatik denge,
ve And Dağları bu oluşumun örnekleridir.
• iklim değişikliği ile buzul oluşumu ya da buzul erimesi
Buna göre orojenez olayı ile ilgili aşağıdakilerden hangi-
• erozyon sonucunda yerkabuğunun aşınması ve kütle
si söylenemez?
kaybetmesi
A) Tortul tabakaların yapılarına göre iki şekilde gerçekleşir.
• akarsuların taşıdıkları malzemeleri biriktirmeleri
B) Farklı jeolojik zamanlarda oluşmuş sıradağlar vardır.
gibi olaylar ile bozulur ve epirojenez olayı gerçekleşir.
C) Levhaların tortul tabakaları sıkıştırması ile oluşur.
D) Kısa sürede ve hızlı bir şekilde gerçekleşir.

E) Kıvrılarak yükselen yerlerde deniz canlılarına ait fosiller
bulunabilir.

Yukarıdaki görselde I numara ile gösterilen alanda akarsu ve
rüzgâr erozyonu sonucunda taşınan maddeler II numara ile
gösterilen alanda birikerek tortul tabakalar oluşturmuştur.
Yukarıdaki açıklamalar dikkate alındığında görsel ile ilgili
2. Aşağıda yeryüzünde volkanların dağılışı gösterilmiştir.
çıkarımlardan hangisi yapılamaz?
A) I numara ile gösterilen yerde aşınma sonucu yük azalır ve
arazi yükselir.

B) II numaralı yerde deniz tabanı alçalır ve kıyı gerilemesi
meydana gelir.
C) II numara ile gösterilen yerde birikme sonucu yük artar ve
arazi mantoya gömülür.
D) I numaralı yerde aşınma meydana geldiği için arazinin
yükseltisi azalır.

E) Bölgede bulunan akarsuyun zamanla yatak eğimi ve akış

hızı değişir.
Buna göre aşağıda verilen ülkelerden hangisinde vol-
kanlar daha az etkilidir?

A) Brezilya B) Endonezya C) Filipinler
D) Japonya E) İzlanda

63