Page 79 - index

TARİH 1. ADIM

7. 1700 yılında Rusya ile yapılan İstanbul Antlaşması’na 10. Ünlü Türk denizcisi Barbaros Hayreddin Paşa’nın İstanbul
göre Azak Kalesi Rusya’ya bırakıldı. Antlaşmanın bu Tersanesi ile ilgili görüşleri şunlardır: “Devletin birçok liman
maddesine göre Rusya ile ilgili olarak aşağıdakilerden şehrinde tersanesi vardı. Ama büyüğü, Haliç üzerindeki tersa-
hangisine ulaşılabilir? neydi. Bu tersanenin dünyada eşi yoktu. Hiç bir tersane burası
A) Karadeniz’e egemen olmuştur. kadar gemi kızaklayamaz, işçi çalıştıramazdı. Akla gelebile-
cek her türlü sanat erbabı mevcuttu. İşçilerin çoğu Hristiyan
B) Kafkaslarda yeni müttefikler edinmiştir.
esirlerdi. Ama bedava değil, ücretle çalıştırılırlardı. Ücretlerini
C) Osmanlı tarafından diplomatik olarak tanınmıştır. biriktirenler değerlerini öderler, hür olur, memleketlerine dö-
D) Sıcak denizlere inme siyasetini değiştirmiştir. nerlerdi. Ustaların ve mühendislerin hepsi Türk’tü. Tersanede
E) Karadeniz’e inme politikasında başarılı bir adım atmıştır. çalışanların sayısı 20.000’den az değildi. Murad edilse, bir yıl
içinde, Venedik donanmasının bir eşini inşa etmek ve donat-

mak mümkündü. Gerçi İstanbul Tersanesi’nin şöhreti dünyayı
tutmuştur. Venedik kâfiri bile, hakanımızla sulh içinde olduğu
8. Otuz Yıl Savaşlarının sonunda imzalanan 1648 tarihli demlerde bu tersaneye kadırga ısmarlardı. Ancak gözle görüp
Westphalia (Vestfalya) Antlaşması ile Kutsal Roma Germen içine girmedikçe, azametinin derecesini takdir edememiştim.
İmparatorluğu içindeki prenslikler bağımsız devletler hâli- Böyle bir tersane, bu kadar zengin bir devletle her şeyi yapmak
ne geldiler. Antlaşmaya göre Alman prensliklerinin onayı ve Allah’ın izniyle başarmak mümkündü.”
olmadan imparator vergi ve asker toplayamayacak, kanun
koyamayacak ve savaş ilan edemeyecekti. Diğer yandan Verilen metne göre aşağıdaki yargılardan hangisine ula-
Hollanda ve İsviçre’nin bağımsızlığı bütün taraflarca tanına- şılabilir?
cak ve Protestanlığın yanı sıra Kalvenizmin varlığı da kabul
edilecekti. Westphalia Antlaşması’yla Avrupa’da kendi yasa- A) Venedik denizciliği örnek alınmıştır.
larına göre davranan, kendi ekonomik ve siyasal çıkarlarını B) Osmanlı, okyanus denizciliğinde ilerlemiştir.
izleyen, istediği tarafta yer alan, ittifaklar kuran ve bozan
C) Osmanlı tersaneleri İstanbul’da toplanmıştır.
modern bağımsız devletler dönemi başladı. Bu yönüyle söz
konusu antlaşma, modern diplomasinin ve uluslararası ilişki- D) Üretim kapasitesi açısından İstanbul Tersanesi’nin rakibi
lerin de başlangıcı olarak kabul edildi. yoktur.

Bu metne göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? E) Osmanlı Devleti, tersanelerin yetersiz kaldığı durumlarda
gemi ithal etmiştir.
A) Dinî yaşamda kısıtlamalara gidilmiştir.
B) Sınırlar milliyetçilik prensibine göre çizilmiştir.
C) Westphalia Antlaşması uluslararası ilişkilere yeni bir bo-
11. 1774’te imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı
yut kazandırmıştır.
Devleti’nin imzaladığı en ağır antlaşmalardan biri olmuştur.
D) Kutsal Roma-Germen İmparatoru eski gücünü korumuş- Bu antlaşma, öncelikli olarak Kırım’ın Osmanlı Devleti’yle
tur.
olan bağlılığına son vermiş, Kırım’ı müstakil bir hanlık hâline
E) Avrupa’da savaşlar dönemi sona ermiş diplomatik dönem getirmiş ve böylece Kırım, Osmanlı Devleti’nin himayesinden
başlamıştır.
çıkmıştır. Osmanlı Devleti ise Yeniçeri Ocağı’nın yozlaştığı dö-
nemde askerî boşluğu dolduran Kırım’ın askerî kuvvetlerinden
mahrum kalmıştır. Bununla beraber dinî bakımdan Kırım’ın
9. Osmanlı Devleti, Rusya ile imzaladığı Küçük Kaynarca halifeye bağlılığı devam etmiş ve her iki devlet de Kırım’ın iç iş-
Antlaşması ile Kırım’ın bağımsız olmasını kabul etmiş, Kırım lerine karışmamıştır. Rus ticaret gemileri Boğazları kullanacak,
Hanlığı’nın yalnızca dinî açıdan Osmanlı halifesine bağ- Karadeniz ve Akdeniz’de serbestçe dolaşabilecekti. Ruslar,
lı kalması benimsenmiştir. Ayrıca Rusya’ya, Karadeniz ve diğer devletlere verilen imtiyazlardan istifade edecek, gerekli
Akdeniz’deki Türk sularında serbest ticaret hakkı tanınmış, yerlerde konsolosluklar açabilecekti. Diğer taraftan Osmanlı
Fransa ile İngiltere’ye tanınan ticari ayrıcalıklar Rusya’ya da Devleti Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecekti.
verilmiştir.
Verilen paragraf değerlendirildiğinde aşağıdaki yargılar-
Küçük Kaynarca Antlaşması’nın bu hükmüne bağlı dan hangisine ulaşılamaz?
olarak aşağıdakilerden hangisini söylemek mümkün
değildir? A) Osmanlı Devleti, Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etmiştir.
A) Karadeniz’in Türk gölü olma özelliğinin sona erdiği B) Rusya kapitülasyonlardan yararlanmaya başlamıştır.

B) Halifelik makamının dinsel gücünden yararlanılmak istediği C) Kırım bağımsız bir hanlık hâline gelmiştir.
C) Rusya’nın sıcak denizlere inme siyasetinin sona erdiği D) Karadeniz’in “Türk Gölü” olma özelliği sona ermiştir.
D) Rusya’nın kapitülasyonlardan yararlanmaya başladığı E) Osmanlı Devleti, halifelik makamının gücünden yararlan-
E) Kırım ile olan dinî bağların korunmak istendiği mıştır.

78