Page 130 - 3 Adım TYT Türkçe

TÜRKÇE 2. ADIM

5-6. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. 7-8. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.

1995 yılında ABD’nin bir kasabasında iki suç işlenir. Her Türklerde ad verme gelenekleri üzerinde oldukça geniş yayınla-
iki suçu da Wheeler adında bir adam gerçekleştirir. Ancak ra rastlıyoruz. Bir arada değerlendirilmesi gereken bu gelenekler
aynı gün içinde yakalanır. Wheeler’a güvenlik kameralarının üzerinde biz de kısaca durabileceğiz. Oğuz Kağan Destanı’nda
kaydettiği görüntüler izlettirildiğinde çok şaşırır ve şöyle der: çocuğa bir yaşına erdikten sonra bir toy yapılarak adın, bu tö-
“Ama ben yüzüme limon suyu sürmüştüm!” Wheeler, yüzüne rene katılan beylerce konduğunu öğreniyoruz. Bundan önce
limon suyu sürünce görünmez olacağını ve güvenlik kamera- çocuğun adı yoktur. Altay’ın kuzeyinde ve Yenisey Irmağı kı-
larına yakalanmayacağını düşünmüştür. Çevremizde her ne yılarında yaşayan Beltir ve Koybal Türklerinde de doğumdan
kadar Wheeler gibi akıl dışı bir işe girişmeseler de yetersiz sonra bir şölen verilerek yaşlı, saygın bir kişi tarafından çocuğun
bilgilerine karşın en az onun kadar öz güvene sahip insanlar adının konduğunu biliyoruz. Yakutlarda ise çocuğa önce iğreti
yok değil. Peki, nedir bu insanlara o alanda yetkin olduklarını bir ad verilmekte asıl ad, onun göstereceği bir kahramanlıktan
düşündüren? Araştırmacılara göre sorun, belli bir etkenden sonra konmaktadır. Adın bir başarıya, bir kahramanlığa daya-
çok o kişilerin yetkin olmadıklarını fark etmelerine engel ola- tılması Türklerde çok eski bir geleneği belirlemektedir: Çocuk,
cak bir üst bilişsel beceri eksikliğinden kaynaklanıyor. Üst bir kahramanlık gösterinceye değin adsız sayılmakta, ilk başa-
bilişsel beceri eksikliğinin etkili olduğu bu durumu her yaş ve rı ya da kahramanlığından sonra kendisine bununla ilgili bir ad
meslek grubundan insanda görmek mümkün. Herkes, bazı konmaktadır. Oğuz Kağan Destanı’na göre Uruz Bey’in oğlu,
ortamlarda gereksiz bir öz güven sergileyebiliyor. Genelde de babasının kendisine saklamasını buyurduğu şeyi iyi saklayıp
insanların sergilediği tutum “cahil cesareti” olarak tanımlanı- Oğuz Kağan’a teslim ettiği için Kağan ona Saklap adını vermiş-
yor. Tecrübeler, anılar, cesaret, başkalarının yetkinliğini göz tir. Yine Kağan’ın Buz Dağı’na kaçan atını kurtarıp getiren beye,
ardı etme gibi pek çok neden de insanların kendini olduğun- üstü başı karlı olduğu için Karluk adının verildiği yazılıdır. Dede
dan farklı şekilde değerlendirmesine yol açabiliyor. Korkut Hikâyeleri’nde de çocuğa ad verilmesi ancak on beş ya-
şından sonra gösterdiği bir kahramanlık sonunda oluyor; ad, bu-
5. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? nunla ilişkili bulunuyordu. Nitekim Dirse Han’ın oğlu, bir boğayla
dövüşüp onu öldürdükten sonra Boğaç adını almıştır.
A) Cahillerin/beceriksizlerin/yeteneksizlerin ölçüsüzlükleri ken-
dileriyle ilgili algılarındaki hatalardan ve bilişsel eksiklikten 7. Bu parçaya göre ad verme geleneği ile ilgili aşağıdakiler-
kaynaklanır. den hangisi söylenemez?
B) Kendine aşırı güvenme şeklinde gözlemlenen problem,
A) Ad verme geleneğine birçok Türk boyunda rastlanmaktadır.
karar verme sürecindeki hatalardan biridir ve metabilişsel
becerilerle ilgili bir yetersizliktir. B) Eski metinlerde ad verme geleneğini örnekleyecek olay-
lar bulunmaktadır.
C) Cehalet, gerçek bilginin aksine kişinin kendine olan güve-
nini artırır ve onun yeni bilgiler edinmesine engel olabil- C) Bölgesel yaşantılar ve karşılaşılan durumlar kişiye verile-
mektedir. cek ismi belirlemede rol oynamaktadır.
D) Cahil kişi, gerçek bilgiye sahip olan kişinin öz güveninden D) Kültürümüzün bir parçası olan ad verme geleneği, bugün
daha fazla bir güven duygusuna sahiptir. hâlâ yaşatılmaktadır.
E) Bilgisizliğin gözü karalığının da çok bilginin verdiği ince E) Toplumda saygın, sevilen yaşlı bir kişinin çocuğa ad koy-
hesapların da yararı olduğu kadar zaman zaman zararı ması çok eski bir gelenektir.
dokunabilir.

8. Bu parçaya göre Dede Korkut Hikâyeleri ile ilgili aşağıda-
kilerden hangisi söylenebilir?
A) Türklerdeki ad verme geleneğinin ilk örneği Dede Korkut
6. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi kişilerin ken-
Hikâyeleri’nde görülür.
dilerini olduklarından farklı görmelerinin nedenlerinden
biri değildir? B) Dede Korkut Hikâyeleri’nde isimlerin nasıl verildiği ile ilgili
bilgiler bulabiliriz.
A) Başkalarındaki yetkinliği fark edememeleri
C) Eski Türk boylarında olduğu gibi Dede Korkut Hikâyeleri’n-
B) Cehaletlerinin farkında olmamaları
de de ad verme, şölen eşliğinde gerçekleştirilirdi.
C) Tecrübeli olduklarını düşünmeleri
D) Dede Korkut Hikâyeleri’nde Dede Korkut, kahramanlık
D) Geçmiş yaşantılarını göz önünde bulundurmaları yapan çocuğa ad veren bilge bir kişiliktir.
E) Kendilerini daha nitelikli kişilerle karşılaştırabilecekleri or- E) Dede Korkut Hikâyeleri’nde, ad verme geleneğiyle ilgili az
tamların olmaması sayıda örneğe rastlamaktayız.

128