Page 119 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

58 BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. Kültür ve Turizm Bakanlığının asit yağmurlarını engellemek için kampanya yapmasını hangi gerek-
çelerle açıklarsınız?

1. Yönerge Aşağıda verilen metni okuyunuz. Grafikleri inceleyiniz.
Sıcaklık doğrudan iklimsel değişimle ilgilidir ve küresel ısınmanın sonuçlarına göre değişiklik gösterir.
4. Asit yağmurları büyük göllerden daha çok küçük göllerdeki balıkların ölümüne neden olmaktadır. Bu Hava sıcaklığı, özellikle son yıllarda iklimsel değişiklikle ilgili en net uyarıları vermektedir. Yıllardır hatta
durumu nasıl açıklarsınız? yüzyıllardır sıcaklığın ölçümü yapılmaktadır. Mutlak sıcaklık değişiklikleri ve sıcaklık değişim oranları
küresel iklim değişikliğin olası etkileridir.
2017 yılına ait okyanus ve karaların küresel ortalama sıcaklıkları 14,7 C ile 1981-2010 yıllarının ortala-
0
ması olan 14,3 C’nin 0,4 °C üzerinde gerçekleşmiştir. 2017 yılı Türkiye ortalama sıcaklıkları ise 14,2 C ile
0
0
1981–2010 yıllarının ortalaması olan 13,5 C’nin 0,7 C üzerinde gerçekleşmiştir. 2017 yılında en yüksek
0
0
sıcaklık, 46,9 C ile ağustos ayında Cizre’de kaydedilmiştir. Türkiye’de 1971-2017 yılları arasındaki döne-
0
me bakıldığında en yüksek yıllık ortalama sıcaklık; 2010 yılında 15,5 C, en düşük yıllık ortalama sıcaklık
0
0
5. Asit yağmurları toprak kirliliğinin bir sonucudur. Toprak kirliliğinin neticesi hava kirliliğidir.” hipo- ise 1992 yılında 11,8 C olarak belirlenmiştir.
tezini destekler misiniz? Cevabınızı gerekçesiyle belirtiniz. Küresel sıcaklığın artışında sera gazlarının etkisi vardır. Karbondioksit (CO ), metan (CH ), hidrofloro-
2
4
karbonlar (HFCs) gibi gazlar sera gazlarıdır. Türkiye’de 2016 yılı toplam sera gazı emisyonu, 1990 yılına
göre %135, 2015 yılına göre ise %5,6 artmıştır. Türkiye’de 1990 yılında kişi başı CO eşdeğer emisyonu 3,8
2
ton/kişi iken, bu değer 2016 yılında 6,3 ton/kişi olarak hesaplanmıştır.
(Tarım ve Orman Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerinden düzenlenmiştir.)
Grafik 1: Dünya'da ve Türkiye'de Yıllık Ortalama Sıcaklıklar
16,0
6. “Karbon salınımının artışı sonucu artan sera etkisi küresel bir sorunken asit yağmurları yerel bir so- 15,5
rundur.” görüşüne katılır mısınız? Cevabınızı gerekçesiyle açıklayınız. 15,0
14,5
14,0
Sıcaklık ( 0 C) 13,0
13,5
12,5
12,0
11,5
1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
7. “Asit yağmurları insan faaliyetleri sonucunda ortaya çıkar. Doğal süreçler asit yağmurlarına neden Türk ye Ortalama Sıcaklığı Dünya Ortalama Sıcaklığı
olmaz.” açıklamasının doğru olduğunu düşünüyor musunuz? Cevabınızı gerekçesiyle belirtiniz.
Grafik 2: Türkiye’de Seragazı Emisyonlarının Yıllara Göre Değişimi
600 7,00

6,00
500

4,00
8. Avrupa Birliği ülkelerinde trafiğin yoğun olduğu otobanların çevresinde tarım yapılması yasaklan- 400 5,00
300
mıştır. Bu uygulamanın nedeni ne olabilir? Em syon m ktarı (m lyon ton CO 2 e değer ) 200 3,00 K ba ına ton CO 2 e değer

2,00
100

0
0,00
1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1,00

CO CH N O F B le enl Gazlar K Ba ı Sera Gazı Em syonu
2 4 2

118
Hazırlayan: Mehmet BİLEN