Page 21 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

7
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
FELSEFE 10

“FELSEFENİN ORTAYA ÇIKIŞI”
ETKİNLİĞİ
ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KÂĞIDI

1. Aşağıda verilen metni okuyarak metne yönelik soruları cevaplayınız.

Eski Mezopotamya ve Mısır uygarlıkları, Antik Yunan kültürünün beslendiği ana damarlardandır. Hatta bazı
çalışmalara göre Hint ve Çin uygarlıkları da Yunan ile ilişkilendirilmektedir. Bu uygarlıklardaki kozmogoni,
mitoloji ve teoloji anlayışları yüksek bir kültürün ifadesi olmakla birlikte İyonya felsefesine bir zemin oluş-
turma ihtimalleri üzerinde durulabilir. Çünkü bu anlayışlarda henüz bireysel, akılcı, eleştirel ve tutarlı bir
düşünümü kendine ilke edinmiş bir filozof tipinden ziyade kolektif ve mitolojik dinî tarafı baskın bir evren
görüşüyle ilerleyen bir düşünürden söz edilebilir. Değinilen filozof tipinin özellikleri doğrultusunda felsefe
olarak değerlendirilebilecek düşünce faaliyetinin ortaya çıkışını anlamak için dönemin Ege kıyılarının sahip
olduğu şartların göz önünde tutulması gerekir. Bölgede yazılı kültürün yerleşmiş olması ve bununla farklı tür-
de eserler üretilmesi, diğer taraftan politik ve ekonomik faaliyetlerin yoğunluğu ve coğrafi şartların elverişli
olması sıkça tekrar edilmiş nedenlerdir.
(…)
İlk filozoflar geçmişten beri anlatılan hikâyelerin yanında doğayı anlamak için insan aklına uyabilecek ve göz-
lemle desteklenebilecek birtakım akıl yürütmelerde bulundular. Bu, mitler dünyasından tam bir kopuşu ifade
etmese de sonraki dönemde felsefe yapmaya büyük katkıları olan ilk felsefi akıl yürütmelerdi.
(…)
Felsefe, mitsel düşünceden evreni bir bütün olarak ele alma kavrayışını miras almış ve bu evrenin akla uygun
bir açıklaması olması gerektiğini Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes’ten başlayarak iddia etmiştir. Bu
görüş, felsefenin doğuşuna işaret etmektedir.

Mehmet Buğra Özgöçer, "Felsefenin Doğuşuna İçkin Bir Unsur Olarak Mitos" Kilikya Felsefe Dergisi, Nisan 2019'dan alıntıdır.

Kozmogoni: Evrenin aslı, ortaya çıkışı ve geliş- Mitoloji: Mitleri, doğuşlarını, anlamlarını
mesi üzerine bilim öncesi açıklamalar içeren ilim
yorumlayan ve inceleyen bilim.
için kullanılan terim. Teoloji: Belli bir dine ait, onun bilgilerinin ve
Mit: Geleneksel olarak yayılan ve toplumun çalışma alanı.
hayal gücü etkisiyle biçim değiştiren, alegorik
özelliklerinin doğru anlaşılması için yapılan
bir anlatımı olan halk hikâyesi, mitos.

a. Metne göre filozofların hangi tavrı felsefi düşüncenin ortaya çıkışının işaretleri olarak düşünülmektedir?

b. Felsefenin doğuşuna yönelik ifade edilen mitlerden kopuşun ana nedeni nedir?

c. Felsefenin ortaya çıkışında toplumsal koşullar ne kadar belirleyicidir? Günümüz bilim faaliyetleri-
nin merkezleri olan yerlerden yola çıkarak değerlendiriniz.

2. Sınıf arkadaşlarınızla aşağıda verilen soru üzerinde tartışınız.
Bilim ve sanatın nerede ve nasıl ortaya çıktığı felsefenin başlangıcı kadar tartışılmamaktadır. Bu
durumun nedenleri neler olabilir?

19
Hazırlayan: Haydar Sinan KOLUAÇIK