Page 37 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 10 21

2. ÜNİTE > Basınç ve Kaldırma Kuvveti Kazanım: 10.2.1.1. Basınç ve basınç kuvveti kavramlarının katı, durgun sıvı ve gazlarda bağlı oldu-
ğu değişkenleri açıklar.
a) Öğrencilerin, günlük hayattan basıncın hayatımıza etkilerine örnekler vermeleri
sağlanır. Basıncın hâl değişimine etkileri vurgulanır.
ç) Basınç etkisiyle çalışan ölçüm aletlerinden barometre, altimetre, manometre ve
batimetre hakkında bilgi verilir.
d) Pascal Prensibi’ne değinilir. Gaz basıncı ve Pascal Prensibi ile ilgili matematiksel
modeller verilmez.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi, Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Alan Becerileri: Sınıflandırma Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi GÜNLÜK HAYATTA BASINÇ 20 dk.
Amacı Basınç etkisini günlük hayattan örnekler ile açıklayabilme. Bireysel

1. Yönerge Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplandırınız.

Günlük hayatta kullanılan bazı eşya, yapı ve cihazlar tasarlanırken kuvvetin cisimler üzerindeki etkisi de
dikkate alınır. Bunların tasarımları, kimi zaman kuvvetin birim yüzeye olan etkisini arttırmaya kimi za-
man da azaltmaya yöneliktir. Örneğin çivilerin bir ucu geniş, diğer ucu sivri olacak şekilde tasarlanması
kuvvetin etkisini arttırmaya yöneliktir. Bu tasarım özelliği sayesinde çivinin geniş yüzeyine uygulanan
kuvvetin sivri uçta birim yüzeye olan etkisi artar.

Barajlar da sıvının uyguladığı etki düşünülerek inşa edilir. Baraj duvarlarının alt kısımları üst kısımla-
rına göre daha kalındır. Bunun sebebi duvarların alt kısmına etki eden kuvvetin şiddetinin üst kısmına
göre daha fazla olmasıdır.
Bir yerden araçla hızlı bir şekilde inildiğinde kulaklarda rahatsız edici bir his oluşur. Bu hissin sebebi,
hava tabakası tarafından uygulanan kuvvetin aşağı inildikçe artması ve kulak zarını içeri doğru itme-
sidir. İç ve dış basıncın dengelenmesi bu hissi ortadan kaldırır. Araç lastiklerinde de içine pompalanan
havanın lastik yüzeyine uyguladığı kuvvet etkisi lastiğin her yerine aynı büyüklükte etki eder. Bu kuvve-
tin oluşturduğu etki en az, aracın ağırlı ğının oluşturduğu etkiyi dengeleyecek büyüklüktedir. Bu sayede,
aracın ilerlemesini sağlayan mekanik aksam, lastiklere dönüş hareketi yaptırabilir.

1 Metinde verilen nesne, olay ve nicelikler arasındaki benzerlik ve farklılıkları grup ve alt gruplara ayıra-
rak nasıl sınıflandırabilirsiniz? Açıklayınız.

2 Aşağıdaki tabloda basıncın durgun sıvılar üzerindeki etkisine yönelik tasarlanmış bir nesne, bu nes-
nenin uygulama amacı ve basınçla ilişkisi örnek olarak verilmiştir. Siz de basıncın katı, durgun sıvı ve
gazlar üzerindeki etkisine yönelik tasarlanmış nesnelere ya da yapılan uygulamalara başka örnekler
vererek tabloyu uygun bir şekilde doldurunuz.
Nesne/Uygulama Uygulama Amacı Basınç İlişkisi
Enjektör Genellikle vücuda ilaç vermek. Sıvılar basıncı aynen iletir.

35