Page 57 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 10 33

3. ÜNİTE > Dalgalar Kazanım: 10.3.1.2. Dalgaları taşıdığı enerjiye ve titreşim doğrultusuna göre sınıflandırır.
Genel Beceriler: -- Alan Becerileri: Sınıflandırma Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi DALGALARI SINIFLANDIRIYORUM 15 dk.
Amacı Farklı dalga türlerini inceleyerek bu dalgaları taşıdığı enerjiye ve titreşim doğrultusuna göre sınıflandırabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıda verilen metinlerden yararlanarak ilgili soruları cevaplayınız.

1986'da Meksika'da düzenlenen Dünya Kupası’nda ortaya çıkan çok ünlü bir tribün hareketi vardır. Bu
hareket, arka arkaya oturan insanların aynı anda ayağa kalkıp ellerini havaya kaldırarak bağırdıktan
sonra tekrar yerlerine oturması şeklinde başlar. Aynı eylemler hemen sonra yandaki sıra tarafından da
yapıldığı için bu hareket tribünlerin bir noktasından başlayarak tüm stadı dolanan bir dalgaya dönüşür
ve oluşan bu dalgaya Meksika dalgası adı verilmiştir.

1 https://www.youtube.com/watch?v=n75CUpDHMa4 bağlantısından bir stadyumda oluşturulan Meksika
dalgasını izleyiniz. Buna göre Meksika dalgasının titreşim doğrultusuna ve taşıdığı enerjiye göre hangi
tür dalga sınıfında yer aldığını açıklayınız.

Yer kabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar hâlinde yayı-
larak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsması olayına "deprem" denir. Cisim dalgaları ve yüzey
dalgaları olmak üzere iki deprem dalgası türü vardır. Cisim dalgaları iki çeşittir. Bunlar sırasıyla
basınç dalgaları (P dalgaları) ve makaslama dalgalarıdır (S dalgaları). P dalgaları yayıldığında yer-
yüzünde ve yapılarda genişleyip sıkışma ve itip çekme türü hareketlere neden olurken (Şekil I) S
dalgaları sağa sola sallama ve döndürme hareketlerine neden olur (Şekil II).

Sıkışma Genişleme Sıkışma Genişleme Sıkışma

P Dalgası
Dalga hareketinin yönü
Şekil I

S Dalgası
Dalga hareketinin yönü
Şekil II

55