Page 17 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

6
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 10

1. ÜNİTE > Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Kazanım 10.1.3: Anadolu’daki ilk Türk siyasi teşekküllerinin birbirleriyle ve çevre devletlerle
Selçuklu Türkiye’si olan ilişkilerini uzlaşma ve çatışma bağlamında değerlendirir.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Etkinlik İsmi ANADOLU’YA YERLEŞİYORUZ 20 dk.
Amacı Türklerin Anadolu’ya yerleşme sürecinde verdikleri mücadeleleri değerlendirebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki soruları metinlerden yola çıkarak yanıtlayınız.
Danişmendliler, Danişmend Gazi tarafından Malazgirt Zaferi
sonrası Anadolu topraklarında kurulan ilk Türk beyliklerin-
dendir. Sivas, Malatya ve Kayseri dolaylarında hüküm süren,
Türkiye Selçuklularının en büyük rakibi kabul edilen Daniş-
mendliler, Türkiye Selçuklu Devleti ile birlikte Bizans ve Haç-
lılara karşı başarılı mücadelelerde bulunmuşlardır. I. Kılıç Ars-
lan’ın ölümüyle Anadolu liderliği Danişmendlilere geçmişse de
II. Kılıç Arslan döneminde tekrar eski gücüne kavuşan Türkiye
Selçukluları, beyliğe son vermiştir. Danişmend Ahmet Gazi ve
Melik Gazi’nin Bizans, Haçlı ve Ermenilere karşı mücadelele-
rini, kahramanlıklarını anlatan “Danişmendnâme” destanı bu Görsel 1 : Danişmendnâme
dönemde yazılmıştır.

Mengücekliler, Sultan Alparslan’ın Malazgirt Za-
feri’nden sonra Mengücek Gazi tarafından Erzin-
can, Kemah ve Kögonya (Şebinkarahisar) şehirleri
fethedilerek kurulmuştur. Mengücek Gazi bazen
tek başına bazen de Danişmend Gazi ile birlikte
Rumlara ve Gürcülere karşı gazalar yapmıştır. Er-
zincan ve Sivas-Divriği dolaylarında hüküm süren
Mengüceklilere Türkiye Selçuklu Devleti son ver-
miştir. Görsel 2 : Divriği Kalesi

Saltuklular, Erzurum ve çevresinde Ebulkasım Saltuk Bey tarafından
kurulmuştur. Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerindendir. Saltuklular,
Gürcü Kraliçesi Tamara döneminde Anadolu’da Gürcistan sınırlarına yer-
leşmelerinden rahatsız olan ve bu nedenle Doğu Anadolu topraklarının
Türk Beyleri tarafından ele geçirilmesini engellemek isteyen Gürcülerle
mücadele etmişlerdir. Saltuklular, Gürcülerin yanı sıra Danişmendlilerle
birlikte Haçlı saldırılarıyla mücadele etmişlerdir. Beyliğin varlığına Türki-
ye Selçukluları son vermiştir.
Görsel 3 : Gürcü Kraliçesi Tamara

Artuklular, Malazgirt Savaşı sonrası Artuk
Bey tarafından Mardin, Diyarbakır, Harput
yörelerinde (Elazığ) kurulmuştur. Orta Çağ’ın
en önemli kültür ve ticaret merkezleri arasında
yer almış, Mısır, Suriye, Mezopotamya ve İran
ticaret yolları Artukluların kentlerinden geç-
miştir. Artuk Bey’in ölümünden sonra Artuk-
lular; Hasankeyf, Mardin, Harput olmak üzere
üç kola ayrılmıştır. Beylik, Alaaddin Keykubat
döneminde Türkiye Selçuklularına katılmıştır. Görsel 4 : Malabadi Köprüsü

17