Page 93 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

44
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 10

5. ÜNİTE > Dünya Gücü Osmanlı (1453-1595) Kazanım 10.5.3: Osmanlı Devleti’nin İslam coğrafyasında hâkimiyet kurmasının Türk ve
İslam dünyası üzerindeki etkilerini analiz eder.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı-Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Etkinlik İsmi HALİFELİK VE TÜRK-İSLAM DÜNYASI 20 dk.
Amacı Yeni Çağ’da Osmanlı Devleti’nin İslam coğrafyasında hâkimiyet kurmasının Türk ve İslam dünyası üzerindeki Bireysel
etkilerini analiz edebilme.

Yönerge Aşağıda verilen harita ve metni göz önünde bulundurarak soruları cevaplayınız.
OSMANLI DEVLETİ (16.YY)
-20° -10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60° 70° 80°
İ R L A N D A VATTEM GÖLÜ
D A N İ M A R K A T E O T O N
K U Z E Y D E N İ Z İ NORVEÇ İSVEÇ Kazan
İNGİLTERE B A L T I K D E N İ Z İ (1561 e kadar) Moskova BALKAŞ GÖLÜ
Greater London Dimitrovgrad
U L R U S Y A
S Elbe Nehr� PRUSYA İ Ural Nehr� ISIK GÖL
40° Berlin
U HOLLANDA Gottingen T
N Paris Se�ne Nehr� Bonn Ren Nehr� A L M A N Y A Varşova U D�nyeper Nehr� 40°
A Nantes Luxembourg-Ville A Kursk
Y Prag N Y I
K La Coruna La Rochelle Puvatiye A I Ğ Volga Nehr� S � r d e r y a ( S e y h u n )
O Vigo Gijon Angouleme F R A N S A BURGUNDİYA Münih AVUSTURYA GALİÇYA Poltava L Çimkent
LEON Leon Santander Bordo Bern Zurih Salzburg Viyana(Bec) Presburg Kosice UKRAYNA A N ARAL GÖLÜ KA Z A K İ S TA N Taşkent
(1529-1683)
S Porto San Sebastian Bayonne İ S V İ Ç R E UYVAR(1664) Estergon (1543) PODOLYA (1669 h�maye) D�nyeper Nehr� H
EĞRİ
A Baracaldo Logrono Pamplona Graz(Gradça) Zidvatorok(1606) Vasvar BUDAPEŞTE(1596) Tagay (Trans�lvanya - 1541) (1620) Hotin D�nyesters Nehr� M (1475)
Raab (Yanık)
(1532)
ERDEL
L Lizbon Tulus S AV O İ A Torino MİLANO Milano VE N E D İ K Varazdın (1664) İstolnibelgrat (Budin) Varad BESARABYA ÖZİ R I Azak M A V E R A Ü N N E H İ R
(1504)
T P O R T E K İ Z Badajoz K A S T E L Y A Madrid CENOVA Venedik Zagreb KANİJE (1601) ZİGETVAR MACARİSTAN Lipova(Lippa) Kolojvar (Moldovya- 1454,1484) Yaş Bender (Yed�san - 1499,1541) I NOGAY KALMUK Semerkant
Segedin
(1566)
Odessa
BOĞDAN
BUCAK
Temeşvar
A İSPANYA Marsilya (1540) Tulon Nis Cenova Pecs MOHAÇ (1526) ZENTA (1697) Karlofça BANAT Sibin (1477,1538) K AZAK DENİZİ KUBAN (1541) B A T I Buhara Keş
A R A G O N Y A Barcelona Palamos (1540) F L O R A N S A BOSNA (1463) Sılankamen Galati İsmail KIRIM KEFE KÜÇÜK KABARTAY KARANOGAYI T A m u d e r y a ( C e y h u n )
Yenikale
BELGRAD
EFLÂK
DOBRUCA
Sevilla Kurtuba Albacete Valencia Castellon KORSİKA Floransa KİLİSE DEVLETİ ADRİYA DENİZ BOSNASARAYI SIRBİSTAN (1521) Semendire Pasarofça (1395,1462) Bükreş Silistre Braila Bahçesaray (1543)(1722,1780) Çeçen Ü R K Belh
ABHAZYA
KOSOVA
Cadiz Granada BALEAR ADALARI Roma Mostar HERSEK (1463) (1444-1459) (1389,1448) Vidin (1396) Niş NİĞBOLU Tuna Nehr� Rosçuk Küçük Kaynarca Sivastopol Sohumkale DAĞISTAN DERBENT İ S T A
(1396)
Malaga Raguşa KARADAĞ (1375) Plevne Ziştevi DELİORMAN Varna Sukhumi H A Z A R D E N İ Z İ Merv N
(Dubrovnik) Izladi (1444) K A R A D E N İ Z Belasa
Cebelitarık Sofya Tırnova TİFLİS
Septe Cartagena SARDİNYA İŞKODRA(İskenderiye) (1497) Priştine Üsküp (1378) R U M E L İ Slivene Burgaz Batum Poti (1578,1588) (1578) ŞİRVAN ŞEMAHİ (1579) Baku Dandanakan
GÜRCİSTAN
Filibe
(1390)
Kasablanka A Napoli NAPOLİ KRALLIĞI Bari Tiran M A K E D O N Y A SIRPSINDIĞI(1364) Amasra Sinop(1392,1460) Ardahan (1533,1578)
Safi Draç (1394) EDİRNE (1362) Midye(1422) İSTANBUL (1459) Kastamonu Samsun(1398) ÇILDIR(1578) CÜRCAN
Fez Oran Serez Kavala Dimetoka (1453) Şile Trabzon Revan(1635) Meşhed AFGANİSTAN
30° Cezayir Otranto Avlonya Manastır (1380) Enez Tekfurdağı İzmit CANİK Şebinkarahisar (1461) Kars KARABAĞ AZERBAYCAN MOKAN Nişabur
(1645)
F A S Selanik Gelibolu MARMARA DENİZİ İznik Bolu(1401) Amasya (1426) (1474) Erzurum (1514) Nahçıvan (1514,1533,1548,1585) Herat
Agadir (1578 de h�maye) K Catanzaro TESELYA L�mn� Biga BURSA (1326) SÖĞÜT Ankara ÇUBUK (Ankara) (1391) Sivas Erzincan Tercan Malazgirt Erciş ÇALDIRAN(1514) (1578) Erdebil
Palermo Yanya (1456) Balikesir Bozüyük (1402) (1398) 30°
Bizerte (1336) İnegöl Eskisehir (1354) BOZOK Divriği OTLUKBELİ VAN GÖLÜ Van Hoy Rasht HORASAN
(1473)
Tunus İNEBAHTI M�d�ll� Kütahya Kızılırmak (1397,1516) Harput (1533,1548) TEBRİZ (1534)
Manisa
Catania (1571) Lepanta (1462) (1390,1402) Darende Bitlis(1515) Rezaiyeh TABERİSTAN
Kayseri
C E Z A Y İ R D Siracusa ZANTA Patrai Atina (1566) Sakız Çeşme Izmir(1426) Alaşehir (1390) Afyon TUZ GÖLÜ (1468,1515) Malatya (1515) Diyarbekir (1515) Oroumich URUMİYE GÖLÜ Kazvin Tahran Rey
(1473)
(1517-1534) MORA Aydın Denizli HAMİT Konya(1466) DULKADİR Maraş Mardin (1517)
MALTA (1460) S�sam (1549) Bodrum AYDIN Muğla (1417 1434 1453) Karaman(Larende) (1397 1467 1515) Nizip Urfa(1517) Musul(1517)
(1467)
T U N U S (1565) (1389,1426) Adana MERC-Î DÂBIK(1516) Kerkük Hemedan
Antalya
(1574) E Alâiye İÇEL(Taşel�) Antakya Caber Rakka (1587)
Cerbe (1391,1471) (1390,1474) Silifke Halep D�cle Nehr� Kasrı Şirin N
(1560) Hanya RODOS(1522) Lazkiye F ır at Ne hr � M E Z O P O T A M Y A
Kandiye(1669) KIBRIS(1570) Hama (1639) Y İsfahan Yezd Zahedan
N GİRİT KARPATOS(1541) Lefkoşe Humus E E
Trablusgarp (1645-1669) Limasol TRABLUSŞAM Kirman
(1516) Y BAĞDAT K KUHİSTAN
İ Beyrut R İ (1534,1639) A (1631-1724) L U R İ S T A N
Hilla
Şam (1516) (1534)
Derne Akka U Necef R
Bingazi Z S I FÂRİSTAN Şiraz
Netanya Basra
Amman
Yafa
BERKA Dimyat Gazza Kudüs Buşehr Hürmüz
İskenderiye
Mansura
Giza Rıdan�ye A BASRA KÖRFEZİ
(1517)
Kahire Suveyş Akabe
Fayyum S İ N A
T R A B L U S G A R P R Maskat
20° (L�bya) (1551) M I S I R Beni-Suef BAHREYN
Menia H A
20°
Assyut N
B U M M A
Riyad
FİZAN Sohag Kena İ
İ
K Medine
N�l Nehr� (1517) C S
Asvan I N
E
Z C T
OSMANLI DEVLETİ (16. YY) A (1574) İ
KOD : 45532 I Jeddah Makkah Ta'if T A İ
ÖLÇEK 1 : 6.250.000 L Z N Z
N Ü B Y E D İ
(1517)
Kuruluştan 15. Yüzyıla Kadar Olan Fet�hler (1554-1560) Port Sudan N
Ouagadougou Sancak Merkezler� H A B E Ş E Y A L E T İ E E
Yavuz Sultan Sel�m (1512 - 1520) En Gen�ş Sınırlar HADRAMUT D
(1569)
N
Kanun� Sultan Süleyman (1520 - 1566) Ara Sınırlar
İ N
II. Sel�m (1566 - 1574) D�ğer Devlet Sınırları A
Z M
10° III. Murad (1574 - 1595) Başkent Olmuş Şeh�rler Y Sana E M E N O
1595'ten Sonrak� Fet�hler Şeh�rler ÇAD GÖLÜ E T İ Y Khartoum O P Y A Kasala Asmara (1517,1521,1541,1559) 10°
0 220 440 880 1320 1760 Vad Medani
km Aden
DERS ALETLERİ YAPIM MERKEZİ TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR
tel. : 0 312 866 42 08 www.daym.meb.gov.tr Her hakkı saklıdır ©2008
Obied
10° 20° 30° 40° 50°
Harita 1: Osmanlı Devleti (XVI. YY)
Sultan Süleyman Çağı ve Cihan Devleti
Osmanlılar XVI. asra girildi- sıf kazandırmıştı. Bu yeni vasıf, olunarak Azerbaycan ile İran
ğinde bulundukları coğrafyada bir taraftan Sünni İslam dünya- kesimlerine doğru yayılma ve
yepyeni meselelerle karşı kar- sının tepkisini çeken ve büyük ticari yolları kontrol altına ala-
şıya kalmışlardı. Doğuda baş bir tehdit olarak algılanan Safevi ma fırsatı yakalanmıştı. Suriye
gösteren ve devletin temel siste- dinî düşüncesinin yayılması- ve Mısır seferleriyle de Hint
mine yönelik tehdidin bertaraf nı engelleyip Ortodoks İslam’ı Denizi’nden Basra Körfezi ve
edilmesi ve Mısır’ın fethi yeni takviye ederken diğer taraftan Kızıldeniz vasıtasıyla Mısır’ın
bir devrin başlayacağını adeta İslam’ın mukaddes toprakları- Akdeniz sahillerine uzanan
müjdelemekteydi. 1520’ye ka- na yönelik Hristiyan tehdidini yolların tam anlamıyla kontro-
dar geçen kısa süre içinde Çal- ortadan kaldırmış olmaktan lünü sağlama şansı doğmuştu.
dıran’da Safevi misyonunun geri kaynaklanıyordu. Memluk Sul- Akdeniz yeniden ticari canlılığı
püskürtülmesi, Kahire’nin dola- tanlığı’na son verilerek bütün elde edebilirdi. Memluk Sultan-
yısıyla Arap dünyasının kalbi- İslam dünyasının hamisi olma lığı’nın sona erişi XX. yüzyılın
nin idare altına alınması gerçek- sıfatı ön plana çıkmıştı. Safevi ilk yıllarına kadar sürecek olan
leştirilmişti. Bütün bu faaliyetler tehlikesi bir süre için geriye atıl- Arap dünyasının hâkimiyetini
Osmanlı Devleti’ne yeni bir va- mış, Doğu Anadolu’ya hâkim sağlayacaktı.
93