Page 697 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 341

9.ÜNİTE> Gezi Yazısı Kazanım A.4.3: Metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında ilişki kurar.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi

Etkinlik İsmi Peyzajlar 25 dk.
Amacı Metin ile metnin konu, amaç ve hedef kitlesi arasındaki ilişkiyi kavrayabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Soruları metinden hareketle cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Birkaç Söz
(…)
Gezilerimde not ettiğim müşahadelerimin, meslek ve ilim çevresini değil, herkesi ilgilendirebilecek
yanları ayrı ve herkesin anlayabileceği bir dille yazmak, memleketin çeşitli peyzajlarının renklerini,
güzelliklerini, oluşlarını, bozuluşlarını, neden ve nasıl bozulduklarını anlatmak, memleket tabiatını,
çok da zor olduğunu bilerek, tasvir etmek istemiştim. Böyle bir Türkiye kitabı yazacaktım. Bizde ko-
nusu taşı toprağı, otu ağacı, denizi dağı, hepsi birden memleket tabiatı ve herkese açık olan yazılar
yazılmıyor. Ama buna ne kadar ihtiyacımız var! Çünkü Türkiye, çok eski medeniyetlerin yatağı ol-
makla beraber, tabiatça genç bir memlekettir. Daha aşınmalar, yıpranmalar, düzelmeler sona erme-
miş; memleketin yüzü son şeklini almamıştır. Ayrıca yeni kültür tesislerimizle de memleket tabiatı
durmadan değişmektedir. Mukadder olan bu değişmeler olurken memleket tabiatı örselenmemelidir.
Ben bu yazıları yazalıdan bu yana bile memleket peyzajlarında nice değişiklikler olmuştur. Bu kitabın
başında okuyacağınız “Yavşan Stepinde Sabah”ta anlatılan yavşan peyzajlarının yerinde şimdi yeller
esmekte, toprağı savrulup gitmektedir; hepsi buğday tarlası olmuştur. Böylesi daha iyi mi olmuştur?
Bilmiyorum. O güzel, o munis peyzajdan hatıra olarak torunlarımıza galiba yalnız “Yavşan Stepinde
Sabah” ve işi benimki gibi olacaklara Enstitüdeki koleksiyonlar kalacaktır. Ben o peyzajın son demi-
ni yakalamış, ona renk ve hüviyet veren nebat örtüsünün son envanterini yapmış oluyorum. Ben, o
peyzajın eskiden (kadimde) nasıl olduğunu düşünür ve yirmi seneden beri bu merakımı gidermeye
uğraşırım. Biliyorum çünkü, benim son halini gördüğüm ve içinde o kadar meşakkatli, fakat o kadar
da mesut zamanlar geçirdiğim o peyzaj, eskiden öyle değildi. Onun için eskilerden birinin onu tasvir
etmediğine çok hayıflanıyorum.
(…)

Hikmet Birand, Anadolu Manzaraları

Kelime Dağarcığı:
hüviyet: Kimlik. mukadder: Yazgıda var olan, yazgı ile ilgili olan, alında yazılı olan. müşahede: 1. Gözlem. peyzaj: 1. Bir
yerin doğal görünüşü.

1. a) “…meslek ve ilim çevresini değil, herkesi ilgilendirebilecek yanları ayrı ve herkesin anlayabileceği
bir dille yazmak” ifadesi metin ile hedef kitle arasındaki ilişkide nasıl bir belirleyiciliğe sahip
olmuştur?

695