Page 130 - FİZİK 11 - BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

71 FİZİK 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. ÜNİTE > Elektrik ve Manyetizma Kazanım 11.2.1.1. Yüklü cisimler arasındaki elektriksel kuvveti etkileyen değişkenleri belirler.
b) Coulomb sabitinin (k), ortamın elektriksel geçirgenliği ile ilişkisi vurgulanır.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Deney Düzeneği Kurma ve Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi ORTAMA GÖRE KUVVET 15 dk.
Amacı Elektriksel kuvvetin oluşumunda ortamın elektriksel geçirgenliğinin etkisini açıklayabilme. Bireysel
Gerekli Materyaller: Alüminyum folyo, yalıtkan ip, yalıtkan çubuk, ebonit çubuk, yün kumaş, cetvel, kağıt helva, cam levha, porselen levha,
yalıtkan eldiven.

1. Yönerge Aşağıda verilen metni okuyunuz. Tabloyu inceleyerek basamakları verilen deneyi uygulayınız.
Yüklü cisimler birbirlerine yük miktarıyla doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılı bir

..q 2
kuvvet uygular. Bu kuvvete elektriksel kuvvet denir ve F = kq 1 2 bağıntısı ile hesaplanır. Burada-
d
ki k ortamın cinsine bağlı olup Coulomb sabiti olarak adlandırılır.
Her ortamın kendine özgü elektriksel geçirgenliği ( f ) vardır. Coulomb sabiti ortamın elektriksel
geçirgenliği ile ters orantılıdır. Bazı ortamların elektriksel geçirgenlik katsayıları aşağıdaki tabloda

verilmiştir.
Ortam Elektriksel Geçirgenlik Katsayısı ( f )
Boşluk 1
Hava 1,0006
Kâğıt 3,7
Cam 5
Porselen 6
Deney Basamakları:

Not: Güvenlik önlemlerini alınız.
• 4 cm2 alana sahip alüminyum folyodan özdeş iki adet küre oluşturunuz.

• Küreleri 30 cm uzunluğundaki yalıtkan iplere bağlayarak aralarında 3 cm mesafe olacak şekilde
yalıtkan bir çubuğa asınız.

• Ebonit bir çubuğu yün kumaşa sürterek yüklenmesini sağlayınız.

• Ebonit çubuğu sırasıyla oluşturduğunuz özdeş kürelere dokundurunuz.
• Kürelerin durumunu gözlemleyiniz ve aralarındaki uzaklığı cetvelle ölçerek not alınız.
• 0,3 cm kalınlıkta kâğıt, cam ve porselen levhaları sırası ile kürelerin arasına yerleştiriniz ve kü-
relerin aralarındaki uzaklığı cetvelle ölçerek not alınız.

2. Yönerge Yaptığınız deneyden edindiğiniz bilgilere dayanarak soruları cevaplayınız.
1. Kürelerin arasındaki ortam değiştirildiğinde küreler arasındaki elektriksel kuvvet nasıl değişti?
Açıklayınız.

2. Hava ortamındaki q ve q yükleri arasındaki uzaklık azaltılırsa Coulomb sabitin büyüklüğünü
2
1
değiştirir mi? Açıklayınız.

128
Hazırlayan: Mesut KESKİN