Page 124 - KİMYA-11

60 KİMYA 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

6.ÜNİTE>Kimyasal Tepkimelerde Denge
Kazanım: 11.6.3.2. Brønsted-Lowry asitlerini/bazlarını karşılaştırır.
Alan Becerileri: Sınıflandırma Yapma Becerisi, Çıkarım Yapma Becerisi Genel Beceriler: Karar Verme Becerisi
Etkinlik İsmi İKİ YÜZLÜ ASİTLER VE BAZLAR 20 dk.
Amacı Brönsted-Lowry asitlerini/bazlarını tanıyabilme Bireysel

Yönerge
300 yıldan fazla bir süredir sirke gibi davranan maddeler asit, odunun yanması sonucu elde edilen kül
gibi maddeler alkali veya baz olarak sınıflandırılmaktadır. Günümüzde kimyacılar "asit" veya "baz" keli-
melerini kullandıklarında, Brønsted (Bronstıd) ve Lowry (Lovri) tarafından geliştirilen bir modeli kas-
tediyorlar. Bu teoriye göre asit bir proton vericisi, baz bir proton alıcısıdır. Örneğin, su molekülü bir H
+
iyonunu bir molekülden diğerine aktararak bir H 3 O iyonu ve bir OH- iyonu oluşturur.
+
H 2 O + H 2 O ↔ H 3 O + OH-
+
+H +
-H +
Bu tepkimede birinci su molekülü H 3 O iyonuna dönüşürken proton aldığı için baz, ikinci su molekülü
+
-
OH iyonuna dönüşürken proton verdiği için asittir. H 2 O/H 3 O ya da H 2 O/OH- gibi aralarında bir pro-
+
ton farkı bulunan çiftlere konjuge (eşlenik) asit-baz çifti denir. Protonu fazla olan konjuge asit, protonu
az olan konjuge bazdır.
I. NH 3 + H 2 O ↔ NH 4 + OH-
+
II. HF + H 2 O ↔ H 3 O + F-
+
III. H 3 PO 4 + H 2 O ↔ H 2 PO 4 -+ H 3 O +
IV. H 2 PO 3 - + H 2 O ↔ HPO 3 + H 3 O +
-2
V. HS- + OH- ↔ H 2 O + S -2
Yukarıdaki tepkimeleri inceleyiniz. Metin ve tepkimelerden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

a) Bu tepkimelerde Brønsted-Lowry asit tanımına uyan maddeleri bulunuz.

b) Bu tepkimelerde Brønsted-Lowry baz tanımına uyan maddeleri bulunuz.

c) Arhenius (Arinyus) ve Brønsted-Lowry bir araya gelseydi bu maddelerden hangilerinin asit/bazlığı
konusunda anlaşamazlardı? Açıklayınız.

ç) I. tepkimede H 2 O asidik özellik göstermiştir. Diğer tepkimelerde H 2 O, asit özelliği mi, baz özelliği mi
göstermiştir? Açıklayınız.

d) H 2 O gibi davranan başka maddeler var mı? Yorumlayınız.

e) Yukarıdaki tepkimelerde birbirinin eşlenik asit/baz çifti olan maddeleri aynı renge boyayınız.

124
Hazırlayan: Esin EKMEKÇİOĞLU