Page 121 - KİMYA-11

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 11 58

6.ÜNİTE > Kimyasal Tepkimelerde Denge Kazanım: 11.6.3.1. pH ve pOH kavramlarını suyun oto-iyonizasyonu üzerinden açıklar.
Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Verileri Toplama, İşleme, Yorumlama ve Sonuç Çıkarma Becerisi
Genel Beceriler: Karar Verme Becerisi, Eleştirel Düşünme Becerisi, Bilgi Okuryazarlığı Becerisi

Etkinlik İsmi pH pOH 35 dk
Amacı Asitliği değişen suyun oto-iyonizasyonundan yararlanarak pH ve pOH kavramlarını kavrayabilme Bireysel

Yönerge
ÖĞRETMENE NOT: Öğretmen bir ders önce öğrencilerden “Asit Yağmurları” konusunda bilgi
edinmelerini ister.
Edindiğiniz bilgilerden ve aşağıda verilen bilgiden yararlanarak verilen soruları cevaplayınız

Suyun kendi kendine iyonlaşmasına suyun oto-iyonizasyonu (otoprotoliz) denir.
+ - -7 + - -14
25 °C’ta [H ] = [OH ] = 1x10 M olduğundan, suyun iyonlaşma sabiti K su = [H ] [OH ] = 1x10 tür.
-7
pH = pOH = -log1,0 x 10 pH = pOH = 7 olur. pH + pOH = 14
Nötral çözelti için pH = 7 pOH = 7 pH = pOH
Asidik çözelti için pH < 7 pOH > 7 pH < pOH
Bazik çözelti için pH > 7 pOH < 7 pH > pOH

ASİT YAĞMURLARI
Enerji üretiminden ve endüstriyel etkinliklerden
kaynaklanan kirleticiler, atmosferin hareketiyle
çok uzaklara taşınabilmektedir. Atmosferde çeşitli
kimyasal tepkimelerle değişiklik gösteren kirletici-
ler yer yüzeyine asit yağmuru olarak dönmektedir.
Asit yağmurları toprağın kimyasal ve biyolojik ya-
pısını etkilemektedir.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü Araştırma Dai-
resi Başkanlığı tarafından "Hava Kirliliği ve Asit
Yağmurları" çalışması kapsamında atmosferik
dolaşımla ve hava kütleleriyle ülkemize gelen asit
yağmurları ve kirleticileri saptamak üzere ülke sı-
nırlarına yakın, serbest atmosfer kirliliği örnek
toplama kriterlerine uygun 11 noktaya otomatik yağış örnekleyici cihazları kurulmuştur.
Türkiye genelinde ilkbahar mevsiminde ve uzun yıllar hacim ağırlıklı pH ortalamaları incelendiğinde
Amasra, Çatalca, Balıkesir, Marmaris ve Hatay yağışlarının asit yağmurları sınır değeri olan 5,60 pH’ın
altında olduğu görülmüştür. Yatağan kuvvetli kükürt emisyonu etkisi altında olmasına karşın kuvvetli tam-
pon etkisiyle pH değeri oldukça yüksektir. Trabzon, Çatalca ve Hatay ilkbahar yağışlarının hacim ağırlıklı
pH ortalamaları uzun yıllar hacim ağırlıklı ortalamalarına göre daha düşüktür.
Yaz mevsimi yağışları hacim ağırlıklı pH ortalamalarına göre incelendiğinde Trabzon, Yatağan ve Antalya
beklenildiği gibi 6,00 pH’ın üstünde değer göstererek asit yağmuru özelliği göstermez. Yaz mevsimi pH
değerleri uzun yıllar hacim ağırlıklı ortalama değerlerinden de yüksektir. Amasra, Çatalca ve Marmaris ya-
ğış örneklerinin yaz mevsiminde hacim ağırlıklı ortalama pH değerleri 5,50 pH’ın altında olmasına karşın
Marmaris dışında hiçbir yağış örneği toplama merkezinde 5,00 pH altında asit yağmuru hesaplanmamıştır.
Sonbahar mevsimi yağışlarının en yüksek pH değerinin Trabzon’a ait olduğu görülür. Amasra, Çatalca,
İzmir, Marmaris, Antalya ve Çamkoru sonbahar yağışlarının pH ortalamaları 5,50 pH’ın altındadır. Ancak
asit yağmurları olarak tanımlanan 5,00 pH’ın altında olan Amasra ve Çatalca sonbahar yağışları için asit
yağmurlarından söz etmek mümkündür.
Kış mevsimi pH ortalamaları karşılaştırıldığında, Çamkoru ve Hatay merkezlerinin mevsimlik hacim ağır-
lıklı pH değerlerinin, uzun yıllar ortalamalarına göre yüksek olduğu görülür. Çamkoru, Hatay ve Trabzon

121