Page 31 - KİMYA-11

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 11 13

2.ÜNİTE>Gazlar
Kazanım: 11.2.1.1. Gazların betimlenmesinde kullanılan özellikleri açıklar.
Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi, Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Becerisi
Etkinlik İsmi HER YERDE GAZ VAR 30 dk.
Amacı Gazların özelliklerini ve davranışlarını açıklayarak farklı durumlara uygulayabilme Bireysel

1. Yönerge Aşağıdaki metinleri okuyarak soruları cevaplayınız.

Profesyonel dalış yapmak için dalış tüpleri kullanılır.
Ortalama bir dalış tüpü 15 litre hacminde olup yaklaşık
200 bar basınçta, hava ile doldurulur. Doldurulan hava
%21 oksijen, %78 azot içerir. Deniz seviyesinde açık hava
basıncının 1 atm olduğu düşünülürse bu miktar uzun
süre deniz altında kalmak için yeterlidir. Dalgıçlar suyun
dibine indikçe basınç, yaklaşık her 10 metrede 1 atm artar.
Derinlik arttıkça basıncın etkisiyle azot gazı kanda oldukça
fazla çözünmeye başlar ve bu sağlık açısından istenmeyen
durumlar oluşturabilir. Bu yüzden derin dalış tüplerinde %32 oksijen, %64 azot oranı olan zenginleşti-
rilmiş hava kullanılır. %21 oksijen, %78 helyum içeren tüpler de derin dalışlarda tercih edilir.

Hava yastıklarının çalışma prensibi oldukça basittir. Araç belli bir hızın üzerinde
şiddetle çarparsa sensörler, NaN 3 (sodyum azotür) bileşiğinin olduğu bölmeye bir
elektrik sinyali gönderir ve bu bölmede bir kıvılcım oluşur. Kıvılcımın etkisiyle ka-
rarlı olmayan NaN 3 bileşiği hızla bozunarak milisaniyeler içerisinde sodyum katısı
ve azot gazına dönüşür. Oluşan azot gazı, yastığın şişmesini sağlar. 130 gram NaN 3
kullanıldığında oda şartlarında 73,5 litre N 2 gazı açığa çıkarır ki bu da bir hava
yastığını rahatlıkla doldurabilir.
NaN 3 (k)→ 2Na(k) + 3N 2 (g)
Bu tepkimede açığa çıkan metalik sodyum oldukça reaktiftir. Bu yüzden bunun olası bir tehlike oluş-
turmaması için KNO 3 ile tepkimeye girmesi sağlanır.
Sıcak hava balonları, günümüzde hava taşıtı olarak pek tercih edilmeseler de görüntü itibariyle her-
kesin ilgisini çeker. Peki gökyüzünde süzülen bu dev balonlar nasıl
yükselebiliyor? Montgolfier (Mongolfiyer) kardeşler kâğıt fabrikasında
çalışırken kâğıt torbaların, kaynamakta olan cezvenin üzerine koyul-
duğunda yükselmeye başladığını keşfederler ve buradan yola çıkarak
sıcak hava balonlarını yaparlar. Ancak başlangıçta Montgolfier kardeş-
ler bu yükselmenin sebebinin balonun içindeki gazın cinsiyle alakalı
olduğunu sanıyorlardı. Hâlbuki sıcak hava balonlarındaki mantık, ta-
mamen gazların ısıtılması prensibine dayanır. Isıtılan gazın yoğunluğu
azalır ve havada yükselmeye başlar. Sıcaklık ne kadar çok, gaz miktarı
da ne kadar fazla ise yükselme de o oranda artacaktır. Ortalama bir sı-
cak hava balonu yaklaşık 2500 m3 hava içerir ve taşıma kapasitesi deniz
seviyesinde 18 C de ölçülerek hesaplanabilir.
o

1. Dalış tüpleri yapılırken gazların hangi özelliklerinden faydalanılmıştır?

31