Page 147 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 71

3. ÜNİTE > Şiir Kazanım A.1.4: Şiirin nazım biçimini ve nazım türünü tespit eder.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Madde ve Mana 25 dk.

Amacı Şiirin nazım biçimini, türünü, bunların geleneksel biçim ve türlerle ilişkisini tespit edebilmek. Bireysel
Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Akıncı Türküleri
Tuna boylarında sıra selviler
Tan yeli estikçe sessiz ağlarmış;
Gül bahçelerinde baykuşlar öter…
Şu virânelikler eski bağlarmış!

Namazgâh bir otluk: Kalmamış taşı;
Çeşmelerden akan: Kanlı gözyaşı!..
Orda bir güzel var, çatılmış kaşı;
Ak alnına kara çatkı bağlarmış!..

Kırık minareden duyulmaz ezan...
Hep ocaklar sönmüş, devrilmiş kazan.
Bir inilti duydum, sandım bir ozan;
Sesime ses veren karlı dağlarmış!

Söğüt dallarında hasta serçeler
Eski akın destanını heceler...
Tuna ağlıyormuş bazı geceler
Göğsünde kefensiz şehitler varmış!

Bozulan bağların üzümü acı;
Asi köle kesmiş eski haracı;
Yine yedi kral giymişler tacı…
Şahin yuvasını kargalar sarmış!

Haydi eski ozan, al sazı ele,
Düşmanlar içine düşsün velvele.
De ki: Hor bakmayın bu durgun sele;
O, yetmiş bir kavme akın çıkarmış!

Mehmet Fuat Köprülü
Mehmet Kaplan, Şiir Tahlilleri-1 Tanzimat’tan Cumhuriyet’e
Kelime Dağarcığı:
çatkı: Alından geçerek başın çevresine çember gibi bağlanan bağ, kaşbastı. namazgâh: Açıkta namaz kılmak için hazırlan-
mış olan ve kıble yönüne doğru dikili bir taşı bulunan yer, musalla. velvele: Gereksiz telaş, gürültü ve heyecan. virânelik: Ev
yıkıntıları bulunan yer.
1. Şiirlerin nazım biçimi “nazım birimi, kafiye düzeni, ölçü” gibi şekil özellikleri esas alınarak belirle-
nir. Bu şiir koşma nazım biçimiyle yazılmıştır.
a) Akıncı Türküleri şiirinde kafiye düzeni ve ölçü olmadığını düşünün. Bu durumda şiirde nelerin
değişebileceğini yazınız.

145