Page 153 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 12 97

5. ÜNİTE > Modern Fizik Kazanım 12.5.1.2: Einstein’ın özel görelilik teorisinin temel postülalarını ifade eder.
Genel Beceriler: -- Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi HER ŞEY GÖRELİ MİDİR? 15 dk.
Amacı Özel görelilik kavramını açıklayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Talihsiz Bir Adlandırma: Relativity

Bazen büyük bilimsel gelişmelerin yönünü değiştirecek bulgulara, o bulguların anlamının sapmasına
neden olacak “talihsiz” adlar verilebilir. “Görelilik” de bunlardan biridir. “Her şey görelidir” deyince,
Einstein’ın büyük hayali çoğunlukla yanlış anlaşılıyor. Sanki ortada “doğru” bir şey yok, herkes kendi
bakış açısının doğru olduğunu ortaya sürmekte özgürdür gibi yanlış bir izlenim doğuyor. Oysa Eins-
tein, bunun tam tersini yaptı. O fizik kurallarının evrenselliğini, bakış açısına göre değişmezliğini
gösterdi.
Görelilik kavramının doğuşu Einstein’dan çok öncedir. En azından Galilei’ye kadar geriye götüre-
biliriz. Newton, görelilik kavramını bilinçli kullanmış ve hareket yasalarını mutlak uzay ve mutlak
zamana göre ifade etmiştir. Einstein’ın özel görelilik kuramının Galilei ve Newton göreliliğinden farkı,
uzayın ve zamanın mutlak olamayacağını söylemesidir. Ayrıca matematiksel açıdan bakınca, Galilei
dönüşümleri yerine Lorentz dönüşümünü kullanması ve çıkan sonuca yepyeni bir fiziksel yorum ge-
tirmesidir. Tabi, şimdi basitçe ifade ettiğimiz bu işin o gün için hayal edilmesi zordu ve Einstein’ın bu
büyük hayali 20. yüzyıl başlarında fiziğe bakışımızı bütünüyle değiştiren büyük bir bilimsel bulgudur.
Kısaca söylemek gerekirse özel görelilik kuramı, fizik yasalarının eylemsiz referans sistemlerinde aynı
olduğunu söyler.
Timur Karaçay, Özel Görelilik Kuramı

1 Görelilik kavramı sizin için ne ifade ediyor?

2 Newton ile Einstein’ın görelilik ile ilgili ifadelerindeki farklılık nedir? Açıklayınız.

3 Bilimde mutlak doğru var mıdır? Açıklayınız.

4 Bilimin gelişebilmesi için ne gibi yaklaşımların olması gerekir?

151
Hazırlayan: Biran KAYA